+7 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Герой-пионерҙар
29 Июнь 2021, 09:47
Киря Баев
Совет власы өсөн ғүмерен биргән был йәш партизан-разведчиктың исеме Алтайҙа һәр кемгә билдәле.
Киря Баев 1903 йылда Поперечный ауылында тыуа. Уның атаһы Колчак офицерҙары һәм башҡа дәрәжәле кешеләр өсөн ҡунаҡхана тотҡан. Шунда ишеткән мәғлүмәттәрҙе подпольела эшләүселәргә, иң беренсе йәһәттә, етәкселәре Игнатий Громовҡа еткерә. Улар менән бәйләнеш тотор өсөн һәр ваҡыт ун биш йәшлек Киряны ебәрә. Зирәк, ҡыйыу малай, өйҙәге барлыҡ ғаилә ағзалары кеүек, аҡ гвардеецтарҙы ныҡ күрә алмай.
1918 йылдың көҙөндә Корнилов ауылы халҡы аҡтар армияһына ҡаршылыҡ күрһәтә. Воронов етәкселегендә язалау отряды баш бирмәҫ крәҫтиәндәрҙе ыҙалата. Ете кеше үлтерелә, 200-ҙән артығы туҡмала.
Был ваҡытта Игнатий Громов отрядында 23 кенә кеше була. Шулай ҙа палачтарҙы уҡытып алырға уйлайҙар. Разведкаға хәйерсе ҡиәфәтендә Киря Баев ебәрелә. Уның ярҙамында операция уңышлы тамамлана.
1919 йылдың яҙынан Алтайҙа партизан хәрәкәте киң йәйелдерелә. Громов отряды ла үҫә. Ул Ефим Мамонтов, Барнаул һәм Каменскиҙа йәшерен ойошмалар менән бәйләнеш булдыра. Бергәләп Колчак контрразведкаһы ныҡ һаҡлаған Каменск дауаханаһынан Питер эшсе-коммунары Сергей Светлов-Топтыгинды ҡотҡаралар.
Батыр малай Игнатий Громовтың һәм башҡа партизандарҙың яратҡан кешеһенә әүерелә. Ул ғүмере өсөн хәүефле заданиеларҙы ла үтәргә ҡурҡмай, хатта үҙе һорап ала. Язалаусылар ҡулынан атаһы һәләк булғас, уның дошмандарынан үс алыу теләге тағы ла арта төшә.
1919 йылдың август төндәренең береһендә Игнатий Владимирович Киряны патрон һәм граната һаҡланған Поперечный ауылындағы бер крәҫтиәнгә ебәрә. Кире әйләнеп ҡайтҡанда аҡтар уның артынан ҡыуа төшә. Аяғы йәрәхәтләнеп, баҫыуҙа ҡаҙылған ер өйөнә саҡ йәшеренеп өлгөрә һәм эҙәрләүселәргә ҡаршы торорға була. Тегеләр партизан разведчигын тере көйөнсә алырға теләй. Киря һуңғы патроны ҡалғас, ер аҫты өйөнән сыға ла: «Эй, һеҙ. Юҡҡа тырыштығыҙ. Һеҙ минән бер нәмә лә белә алмаҫһығыҙ», – тип ҡысҡыра. Шунан револьверын ала ла маңлайына терәй. Атыу тауышы яңғырай. Дошмандар йүгереп килеп еткәндә Киря үлгән була инде. Бер ҡулында – револьвер, икенсеһендә «Тереләй көйөнсә ҡәбәхәттәргә бирелмәм» тигән яҙыу табыла.
Герой-пионер һәләк булған ер аҫты өйө бүрәнәләр менән яңынан тергеҙелгән. Унан 10 метр алыҫлыҡта һәйкәл дә ҡуйылған. Мемориаль таҡтаһында: «Бында йәш партизан Киря Баев 1919 йылдың авгусында һәләк булды», – тип яҙылған.
Йәш батырҙың ҡәберлегендә бюсы урынлаштырылған. Унда: «Киря Баев – йәш батыр, Громов партизандар отрядының ҡыйыу разведчигы», – тигән яҙыу тора. Барнаул ҡалаһында уҡыусылар йыйған аҡсаға Киря Баевҡа һәйкәл ҡуйылған. Уның исемендәге урам да бар, Каменскиҙағы ҡала пионерҙар йорто ла Киря Баев исемен йөрөтә.
Г. РАМАҘАНОВА әҙерләне.
Читайте нас:
Редакция һайлауы
Новости партнеров
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Фильмдар
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
© 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов.
Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403.
Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г. Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.
Телефон
+7 347 273-36-64, +7 999 133-44-62.
Электрон почта
Адресы
450079, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, 8-й этаж