Ата-әсәһе уның ризығын ситкә алып ҡуйған. Насретдин ашамлыҡҡа күҙ сите менән генә бер нисә мәртәбә ҡарап алған да түҙмәйенсә:
– Мин һеҙҙең менән һөйләшмәйем, ашамайым, – тигән. – Әммә теге кешегә ҡалдырған аҙығығыҙ бик аҙ.
Белергә тейеш түгел
Насретдин дуҫтары менән бер байҙың баҡсаһына төшкән. Бай балаларҙы Насретдин ҡотортоуын белгәс, уға яза бирергә уйлаған. Ләкин бының өсөн башта тоторға кәрәк бит әле. Бай хәйлә ҡорған. Ул Насретдинды саҡырған да:
– Малай, кил бында, мин һиңә бер ҡыҙыҡ һөйләйем, – тигән.
Насретдин бында нимәнеңдер улай түгеллеген һиҙенгән.
– Минең бик тыңлағым килә, ағаҡайым, – тип яуаплаған ул. – Ләкин бала ололар белгәнде белергә тейеш түгел!
Һәм ул табанын ялтыратҡан.
Тормош ҡануны
Насретдиндарҙың ауылында бер нәмәнән дә ҡәнәғәт булмаған ҡарт йәшәгән. Ул бәләкәй Насретдиндың шуҡлыҡтарын һөйләгәнде яратмаған.
– Бынағайыш, сабыйҙың һүҙҙәренә ҡыуаналар, – тип мығырлаған ул. – Теләһә ҡайһы бала шулай һөйләшә ала! Шуның өсөн ул бала ла инде!
Бер мәл Насретдин юлда тиңдәштәре менән урамда уйнаған. Ошо уҡ юлдан бер нәмәнән дә ҡәнәғәт булмаған ҡарт уҙған.
– Ни өсөн барыһы ла һинең аҡылыңды һәм зирәклегеңде маҡтай? – тип һораған ҡарт асыуланып, малайҙарҙың һаулыҡ һорашыуына ла яуап бирмәй. – Бында нимәгә һоҡланырға? Нимәне маҡтарға? Был – тормош ҡануны: кеше йәш саҡта аҡыллыраҡ булған һайын, ҡартайғас, иҫәрерәккә әйләнә.
– Һеҙ бәләкәй саҡта ҡалай аҡыллы малай булғанһығыҙ! – тигән Насретдин, таң ҡалып. – Һеҙгә береһе лә тиңләшә алмағандыр әле!
Һарыҡтарҙы беләм
Арифметика дәресендә уҡытыусы бәләкәй Насретдинға мәсьәлә биргән:
– Ун һарыҡтың береһе кәртә аша һикереп сыҡһа, аранда нисәү ҡала?
– Береһе лә ҡалмай, – тип яуаплаған ғүмер буйы һарыҡтар көткән атаһына ярҙам итеүсе Насретдин.
– Һин хаҡлы түгел, Насретдин, – тигән уҡытыусы. – Тағы ла ҡабатлайым: ун һарыҡтың береһе кәртә аша һикереп сыҡһа, аранда нисәү?..
– Уҡытыусы, һеҙ, бәлки, арифметиканы беләһегеҙҙер, – тип бүлдергән уны Насретдин, – ләкин мин һарыҡтарҙы беләм. Әгәр береһе һикерһә, уның артынан ҡалғандары ла эйәрә. Шунлыҡтан аранда бер һарыҡ та тороп ҡалмай.
Ваҡыттың яртыһы
Бәләкәй Насретдиндың әсәһе уның ҡустыһын ҡыйырһытыуына ризаһыҙлыҡ белдергән.
– Мин һиңә уйынсыҡтарыңды ҡустыңа уйнарға ярты ваҡытҡа бир, тинем дә баһа, – тигән ул Насретдинға.
– Мин шулай итәм дә! – тип яуаплаған Насретдин. – Мин тауҙан санала шыуып төшәм, ә уға сананы тауға һөйрәп менергә бирәм – ваҡыттың ҡап яртыһы.
Тәүлектә нисә сәғәт?
Насретдин мәктәптә уҡығанда уҡытыусы йыш ҡына балаларға тәбиғәт, Ерҙәге тормош, йыл миҙгелдәре, көн менән төндөң алмашыныуы тураһында һөйләгән.
– Балалар, әле бына яҙ. Көндәр оҙая, ә төндәр ҡыҫҡара. Ә бер айҙан, йәй тыуғас, көн бер сәғәткә оҙонаясаҡ...
Бер ай үткән. Дәрестә йәнә йыл миҙгелдәре хаҡында һөйләшкәндәр. Уҡытыусы Насретдинды таҡтаға саҡырған:
– Йә, Насретдин, беҙгә әйт әле: тәүлектә нисә сәғәт?
– Әле тәүлектә егерме биш сәғәт, – тип ҡыйыу ғына яуап бирергә керешкән Насретдин. – Ә ҡалған миҙгелдәрҙә тәүлек егерме дүрт сәғәттән торһа ла.
Туҫтаҡ ҡайҙалыр тәгәрәне?
Бер мәл бәләкәй Насретдиндың әсәһе тауыҡ бешергәс, улына күршеләргә һый – бер туҫтаҡ һурпа алып барырға ҡушҡан.
– Тик ҡара, һаҡ ҡына атла, һурпаны түкмә, – тип иҫкәрткән әсәһе.
Насретдин бик һаҡ атларға тырышҡан, ләкин өйҙән сығып бер нисә аҙым китеүгә, ағас тамырына эләгеп йығылған. Һурпалы туҫтаҡ – бер яҡҡа, үҙе икенсе яҡҡа осҡан. Шау-шыуҙы ишетеп, әсәһе ҡысҡырған:
– Насретдин, ни булды? Әллә ашты түктеңме, йүнһеҙ?
– Һин нимә, әсәй? – тигән Насретдин, ерҙән тороп. – Барыһы ла һәйбәт, тик туҫтаҡ ҡына ҡайҙалыр тәгәрәне.
Факил МЫРҘАҠАЕВ әҙерләне.