+1 °С
Ҡар
TelegramVKOK
Бөтә яңылыҡтар
Оҫталыҡ дәрестәре
8 Ноябрь 2019, 13:16

Йорт ҡуяны тотоу отошломо?

8-се дәресЙорт ҡуяны тотҡанымды белгән һәр кем ошо һорауҙы бирмәй ҡалмай. Мин һәр саҡ: «Отошло!»– тип яуап бирәм. Әлбиттә, умырып аҡса эшләй торған йүнәлеш түгел. Шулай ҙа, миңә ҡалһа, кеше ҡыҙыҡһынған шөғөл, тәү сиратта, яҡшы кәйеф, ҡәнәғәтлек тойғоһо һәм, әлбиттә, матди килем килтерерлек эш. Был йәһәттән умартасылыҡ менән шөғөлләнеү күпкә килемлерәк. Тик ҡуян тотоп та аҡса эшләп була. Ике балам да аллергия менән йонсой. Миңә, иң мөһиме, өҫ­тәлдә таҙа, химияһыҙ һәм башҡа ҡушылдырыҡһыҙ иттең күберәк булыуы шарт ине. Ҡуян ите – дие­тик аҙыҡ һәм ул организмда 90 процентҡа тиклем эшкәртелә.

Рекс тоҡомо.
Рекс тоҡомо.
Миңә йыш бирелгән икенсе һорау: «Улар шундай матур, һуйыуы йәл түгелме?» Түгел. Сөнки мин бит ит өсөн аҫрайым.

Бер нисә йыл дауамында юғалтыуһыҙ нәҫел килтергән, иркә, ҡосаҡҡа һыйынған Серебрянка исемле ҡуянымды ғына һуймайым. Беҙ уның менән күптән бергәбеҙ. Бөтөн ауырлыҡтарҙы үттек. «Ветеран-инә» – почётлы урында. Ҡәҙерле генә булып йәшәй бирә. Бөтөн тәм-том, әлбиттә, уға эләгә. Үҙе ҡыҙыҡ ҡына, ашарға бирһәң, баш ҡағып рәхмәт әйтә белә. Вәт, шундай ҡуянды нисек итеп һуймаҡ кәрәк?

Әлеге мәлдә ун инә ҡуяным бар. Март, май, июль, сентябрь дауамында улар биш тапҡыр нәҫел килтерҙе. Вольер һәм ситлектәрҙә ошо ваҡыт эсендә нисә ҡуян балаһы йәшәгәнен үҙегеҙ һанап сығарығыҙ. Ҡысҡырып әйтмәйем. Әтеү, үлә башлайҙар. Һеҙ ҙә нисә ҡуян барлығын кешегә һөйләп бармағыҙ. Сөнки күҙ тейә. Март һәм май айҙарында тыуғандарҙы йә һаттыҡ, йә һуйҙыҡ. Ҡалғандары һимертеүгә ҡуйылған. Биш айлыҡ ҡуяндан 2,5 – 3,5 килограмм ит алабыҙ. Ҙур аталарын һуйһаң, уларҙың ит ауырлығы биш килограмдан ашып китә.

Ҡуян балаларын ике айы тул­ғас, һатыуға ҡуям. Уларға привив­калар эшләйем, йодлы һыу эсерәм. Ябай ҡуян балаһы – 500 һум. Ә тоҡомлоһоның хаҡы – 1 мең һум. Һуңынан ай һайын ҡурҡмайынса 500 һум өҫтәп торорға була. Тимәк, бер ояла 5 ҡуян балаһы үҫте икән, ябай ҡуяндың ояһынан – 2 мең 500 һум, тоҡомло ҡуян­дыҡынан 5 мең һум аҡса эшләйбеҙ. Ун инә ҡуяндың балаһын – биш меңгә, тоҡомло инә ҡуян­дыҡын ун меңгә һатып ебәрәбеҙ. Йыл дауамында ҡуяндар­ҙы биш тапҡыр аталандырһаҡ, 12 мең 500 һум йә 25 мең һум аҡса эшләйбеҙ. Был сумманың яртыһы тиерлек уларҙы ашатыуға китә.

Бесәнде беҙ һатып алабыҙ. Өс рулондың хаҡы – 3 мең һум. Ҡыш буйына етә. Бесәнде үҙегеҙ сабып хәстәрләһәгеҙ, һеҙгә ҡуян тотоуы тағы ла осһоҙораҡҡа төшәсәк. Һоло, бойҙай һәм ҡатнаш аҙыҡҡа айына 1 мең 500 – 2 мең һум сарыф ителә.

Итен һатыу ҙа килемле. Бер ки­лограмм ҡуян ите – 350 – 400 һум. Кәм тигәндә, ул 700 – 800 һумға тартасаҡ. Өҫтәлгә ҡуйылған ҡуян итенең баһаһын әйтеп бөткөһөҙ. Тәүге осорҙа уны тик байрамдарҙа ғына ашай инек. Хәҙер иһә ҡуян итен ҡасан теләйбеҙ, шунда бешерәбеҙ. Күстәнәскә лә йәлләмәйбеҙ. Шулай үҙебеҙ ҙә, ҡунаҡтарыбыҙ ҙа ҡәнәғәт.
Читайте нас: