+5 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Беләһеңме?
10 Август 2018, 15:20
Башҡортостандың тәбиғәт ҡомартҡылары
Архaнгел районындағы Атыш шарлауығы. Ул Ләмәҙ йылғаһының уң ярында урынлашҡан. Бейеклеге – 4 метрҙан ашыу, киңлеге 6 метрға етә. Ә тәрәнлеге 10 метрҙан да юғары. Бындай шарлауыҡ – Башҡортостанда бик һирәк осрай торған тәбиғи һәйкәл. Кавказдағы шарлауыҡтарҙан үҙенең текә бағана яһауы менән айырылып тора.
- Архaнгел районындағы Атыш шарлауығы. Ул Ләмәҙ йылғаһының уң ярында урынлашҡан. Бейеклеге – 4 метрҙан ашыу, киңлеге 6 метрға етә. Ә тәрәнлеге 10 метрҙан да юғары. Бындай шарлауыҡ – Башҡортостанда бик һирәк осрай торған тәбиғи һәйкәл. Кавказдағы шарлауыҡтарҙан үҙенең текә бағана яһауы менән айырылып тора.
- Архангелдан көньяҡтараҡ Асҡын мәмерйәһе лә бар. Унда һәр саҡ һыуыҡ. Мәмерйәнең «Ҙур зал» тип аталған бүлмәһендә 17 боҙ сталагмит үҫкән. Ҡайһы берҙәренең диаметры 2,8 метрға еткән, бейеклеге – 8 – 11 метр. Залдың оҙонлоғо –104, киңлеге – 62 метр.
- Ауырғазы районындағы Бишҡайын мәмерйәһе. Ул ҡояш бик ныҡ ҡыҙҙырған ерҙә урынлашҡан, тәрәнлеге – биш кенә метр. Ә һәр саҡ боҙ һалҡынлығын һаҡлай. Шуның өсөн серле мәмерйә тәбиғәт һәйкәле исемлегенә ингән.
- Баҡалы районының Баҡалы ауылынан 5 – 6 саҡрым алыҫлыҡта биш гектар майҙанды ҡарағайлыҡ биләй. Уны 1812 йылда ултыртҡандар. Был ҡарағайҙарҙың бейеклеге – 30 метрҙан ашыу.
- Бәләбәй районынында 420 йәшлек бер ҡарағай үҫә. Йыуанлығы – 4 метрҙан ашыу, буйы – 30 метрҙан бейегерәк. Халыҡ һөйләүенсә, әлегегә ҡарағанда ике тапҡыр оҙонораҡ булған. Йәшен атҡан ваҡытта һынған.
- Ямантау (Белорет районы) – Көньяҡ Уралдың иң бейек түбәһе. Абсолют бейеклеге – 1 мең 640 метр. Итәктәрендә үҙенсәлекле үҫемлектәр бар. Уларҙы Башҡортостанда үҫкән һәр төрлө ағас, үләндәрҙең иң әрһеҙҙәре тип атарға мөмкин. Сөнки Ямантауҙа бик көслө дауылдар була. Ҡайһы саҡ тотош урмандарҙы аҡтарып ташлай. 1962 йылдағы көслө дауыл тау итәгендә үҫкән уҫаҡ урманының 80 процентын юҡ иткән. Тау башында һәр саҡ ел булғанлыҡтан, бөжәктәр юҡ кимәлендә. Уларҙы елһеҙ ваҡытта ғына осратырға мөмкин. Тауға күтәрелә барған һайын ағастар ҙа, ҡоштар ҙа, бөжәктәр ҙә, үҫемлектәр ҙә төрлөләнә бара.
- Ҡыҙылъяр мәмерйәһе Оло Инйәрҙең уң яғында урынлашҡан. Мәмерйәнең эсендә тәрәнлеге 13 метр булған ҡоҙоҡ бар. Күлдәр бик күп. Мәмерйәнең оҙонлоғо 100 метрға етә һәм күл менән тамамланып ҡуя.
- Себер кедрҙары урманы – Белорет ҡалаһынан алты саҡрым алыҫлыҡта. Ул 1906 йылда ултыртылған. Ике гектар майҙанды биләй. Йыл һайын сәтләүек бирә.
- Асы ауылынан йыраҡ түгел, Юрмаш йылғаһының уң яҡ ярында ятҡан ҡыҙғылт төҫтәге ҙур таш өйөмдәрен Йәшен ташы тип атайҙар. Элек-электән тирә-яҡтағы башҡорттар араһында, әгәр ҙә шул таштарға һуҡһаң йәки яңылыш тейһәң, йәшен йәшнәй, тигән ырым йәшәп килә. Әле ул бик күп туристы йәлеп итә.
- Дүртөйлө районында матурлығы менән дан алған Венеция тигән ауыл бар.
- Көйөргәҙе районында Ҡаҙлайыр йылғаһының һул яҡ ярында, Яҡут ауылынан 2 саҡрым үрҙәрәк Яҡут тоҙло сығанағы табылған. Уның тирә-яғында шифалы ҡойо барлыҡҡа килгән. Халыҡ сығанаҡтың тоҙло һыуы һәм ҡойо менән дауалана. Ревматизмдан һәм башҡа сирҙәрҙән килешә.
- Баш ҡалабыҙҙың Шота Руставели урамы менән Өфө шоссеһы араһында Непейцов дендропаркы урынлашҡан. Дендро грек телендә ағас тигәнде аңлата. Тимәк, ғилми тикшеренеү өсөн үҫтерелгән ағастарҙан торған парк. Унда йөҙҙән ашыу урындағы ағас һәм ҡыуаҡлыҡ үҫә. Шулай уҡ башҡа яҡтарҙан килтереп ултыртылғандары ла бар. Паркка 1923 – 1924 һәм 1937 – 1941 йылдарҙа нигеҙ һалына.
Читайте нас:
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Фильмдар
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
© 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов.
Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403.
Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г. Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.
Телефон
+7 347 273-36-64, +7 999 133-44-62.
Электрон почта
Адресы
450079, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, 8-й этаж