Мәскәүҙе яулаған каскадер бит ул!

Фильмдағы ваҡиғалар төп герой – билдәле журналист, сәйәси золом ҡорбаны Ҡасим Аҙнабаев аша тасуирлана. Ул шул осорҙоң күп билдәле кешеләре менән таныша, осраша: Ғабдулла Амантай, Дауыт Юлтый, Ғәзиз Әлмөхәмәтов, Ғөбәй Дәүләтшин... Төп ролде билдәле актёр, каскадёр, әлеге ваҡытта Мәскәүҙә йәшәгән Роберт Йылҡыбаев башҡара.

Һеҙҙе Рәсәйҙә танылыу алып, хатта сит ил студенттарына ла оҫталыҡ дәрестәре биргән ошо данлыҡлы яҡташыбыҙ менән яҡынданыраҡ таныштырырға булдыҡ. Роберт ЙЫЛҠЫБАЕВ – Рәсәй театр сәнғәте һәм Бөтә Рәсәй кинематография институттарының өлкән уҡытыусыһы, каскадёрҙар ассоциацияһы ағзаһы. 70-ләгән фильмда трюктар һәм фехтование алышы күренештәрендә төшкән.

– Cиныфташтарымдан, бүтән балаларҙан айырылып торған кеше булмағанмындыр ул. Беҙҙең синыфта малайҙар күп ине. Бөтәбеҙ ҙә физкультура, хеҙмәт, музыка дәрестәрен яраттыҡ. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте лә оҡшай ине. Түңәрәктәргә йөрөргә тырыштым. Бигерәк тә бейеүгә күңелем тартылды. Был шөғөл бәләкәйҙән сәнғәткә һөйөү уятты, башҡорт бейеүе менән сәнғәткә тәүге аҙымымды яһаным. Волейбол, баскетбол, заманса бейеү менән шөғөлләндем. Баян синыфында уҡый башлағайным, ике йылдан уҡытыусы китеп, ташларға тура килде. Мәктәпкә көнөнә 3 тапҡыр бара торғайным. Уҡыуҙан ҡайтҡас, ашап, сәй эсеп, малдарға бесән һалып, һыу эсереп алам да түңәрәккә йүгерәм. Унан ҡайтып, әҙерәк ҡапҡылап алғас, дәресте әҙерләйем дә тағы ла волейбол, баскетбол секцияларына китәм.

– Апайым, ағайым, ике туған һеңлем менән бергә бер туғандарҙай үҫтек. Әсәйем башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән уҡытты, атайым тормош хәүефһеҙлеге дәрестәрен алып бара ине. Хәҙер апайым да, ағайым да, мин дә, ниһайәт, уҡытыусы булып киттек.

– Бала саҡта, каскадёр булырмын, тигән уй башыма ла инеп сыҡманы. Әлбиттә, беҙ малайҙар менән ян эшләп, уҡ аттыҡ. Яландарға сығып, һуғыш уйындары ла уйнай торғайныҡ. Өфө дәүләт сәнғәт академияһында уҡығанда сәхнә хәрәкәте нигеҙҙәре тигән фән булды. Был дәрескә бик теләп йөрөнөм. Акробатика серҙәре менән таныштыҡ. Өҫтәл өҫтөндә төрлө күнекмәләр эшләй торғайныҡ. Баштүбән әйләнергә, «тәгәрмәс» яһарға шунда өйрәндек. Уҡып бөткәс, Мостай Кәрим исемендәге милли йәштәр театрында эшләнем. Үҙем Өфөлә сәнғәт институтында уҡып та йөрөйөм, әммә барыбер Мәскәүгә китеү теләге көслө ине. Сәхнә теле буйынса уҡытыусым: «Чехов персонажы кеүекһең, Мәскәү, тиһең, ә үҙең бер ни ҙә эшләмәйһең, бар ҙа беренсе аҙымыңды яһа», – тине. Мин Башҡорт дәүләт педагогия университетына барып, фәлсәфә буйынса уҡырға индем һәм ярты йылда кандидат минимумын тапшыр­ҙым. Шул һөҙөмтә менән Мәскәүгә уҡырға килдем. Сәхнә хәрәкәте буйынса реферат яҙып, инглиз теленән кандидатлыҡ минимумы тапшырып, Рәсәй театр сәнғәте институтына аспирантураға уҡырға инеп киттем. Аҙаҡ фәнни етәксем, уҡытыусым Айҙар Закиров, үҙе лә каскадёр, трюктар ҡуйыусы булараҡ, миндә ҡыҙыҡһыныу уятып, киноға килтерҙе. 2012 йылдан уның юлынан киттем инде. Кинола төшә башланым. Рәсәйҙә каскадёрҙар мәктәбе юҡ, барыһына ла майҙансыҡта өйрәнәһең. Һине саҡыралар, ҡайҙандыр һикерер, ҡолар кәрәк, тиҙәр, булдыра алаһың икән, тағы ла дауам итәһең. Үҙеңдән тора.

– Унда 5 – 6 роль уйнап өлгөрҙөм. Иң мөһиме, яуаплыһы «Ромео һәм Джульетта»лағы Ромео булғандыр. Мәскәүгә киткәс тә әле был төп ролде уйнар өсөн генә ҡайтып, шул уҡ төндә кире юлға сыға торғайным. Киноларға килгәндә, Булат Йосоповтың «Бабич» фильмында – Әмир Ҡарамышев, «Беренсе республика»ла Ҡасим Аҙнабаевты бик яратып башҡарҙым. Икенсеһе иң ҙур ролем булды, тиһәң дә ярай. Был фильмдар республикабыҙ тарихын, күренекле шәхестәрҙе төплөрәк белергә ярҙам итә.

– Каскадёрҙар актёрҙарҙы кино барышында бер нисә тапҡыр алмаштыра. Актёр ҡатмарлы хәрәкәттәрҙе эшләй алһа ла, уға был рөхсәт ителмәй. Сөнки йәрәхәтләнеп ҡуйһа, бөтә проект туҡталып ҡалыуы ихтимал. Шуға ла һаҡланыу өсөн беҙҙе саҡыралар. Беҙҙең илдә 200-ҙән артыҡ каскадёр бар. Командалар менән эшләйбеҙ. Күптәре менән бергә төрлө проекттарҙа ҡатнаштыҡ.

– Уҡытыуҙан тыш, киноға төшәм, постановкалар менән дә шөғөл­лә­нәбеҙ. Ваҡыт ныҡ тығыҙ, күп нәмәгә өлгөрөргә кәрәк. Оҫталыҡ дәрестәре, семинарҙар үткәрәбеҙ.

– Фильмдарға төшөүҙе әүҙем ял итеү формаһы тип һанайым. Шуға саҡ ҡына ял булһа, уны өйҙә ғаиләм, ҡыҙҙарым менән бергә үткәрергә тырышам.

– Ҡыйыу булырға кәрәк. Беренсе ҡыйынлыҡтарҙан уҡ һынып ҡалмаҫҡа. Һәр ауырлыҡтың артынан ҡыуаныс килә. Маҡсатыңды күрә белеп, алға атларға тейешһең. Ситтә йәшәһәң, тыуған яҡ менән бәйләнеште өҙөргә ярамай, һәр ваҡыт аралашып торорға кәрәк, шул сағында үҙеңә көс, дәрт алаһың, яңы маҡсаттар ҡуяһың.