+17 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Герой-пионерҙар
18 Июнь 2021, 09:21
Муся Пинкензон
Фашист илбаҫарҙарына ҡаршы көрәштә ул бер немец һалдатын да үлтермәй, листовкалар ҙа таратмай, поездар ҙа шартлатмай.
Ун бер йәшлек ҡурҡыу белмәҫ йәһүд малайының ҡоралы скрипка була.
Йәш музыкант Абрамды бер кем дә исеме менән йөрөтмәй. Бөтәһе лә иркәләп «Муся» тип өндәшә. Әсәһе яратып: «Абрамуся», – тип әйткән була, аҙаҡ ҡыҫҡартып, Мусяһы ғына тороп ҡала.
Муся Пинкензон 1930 йылда Молдавиялағы (ул ваҡытта Румыниялағы) Бельцы ҡалаһында донъяға килә. Уларҙың ғаиләһе әллә нисә быуынды берләштергән табиптар нәҫеленән. Мусяның атаһы, Владимир Пинкензон, уны дауам итеүселәрҙең береһе була. Урындағы халыҡ алтын ҡуллы табипҡа оло хөрмәт менән ҡарай.
Ә Муся бәләкәй генә сағынан музыкаға тартыла. Биш йәшендә ул ҙур оҫталыҡ менән скрипкала уйнай. Йәш талант тураһында бөтә ҡала гәзиттәрендә яҙалар.
1940 йылда Бессарабия, уның менән бергә Бельцы ҡалаһы ла СССР составына инә. Муся пионерға алына. Музыка менән шөғөлләнеүен дауам итә. Атаһы ауырыуҙарҙы дауалай. 1941 йылда малай Молдавияның 1-се республика үҙешмәкәр һынлы сәнғәт олимпиадаһында ҡатнашырға тейеш була. Ләкин һуғыш башланып, бөтә пландары селпәрәмә килә.
Уларҙың ғаиләһе Кубангә, Усть-Лабинск станицаһына, эвакуациялана. Владимир Пинкензон хәрби госпиталдә эшләй башлай, Муся ундағы мәктәпкә уҡырға бара. Кистәрен атаһы янына госпиталгә килеп, яралылар өсөн скрипкала уйнай.
1942 йылда немецтар Кубанде лә баҫып инә. Госпиталдән табиптарҙы ла, яралыларҙы ла алып китеп өлгөрмәйҙәр. Аҙаҡҡыға хәтле ауырыуҙары янында ҡалған Владимир Пинкензонды гитлерсылар ҡулға ала һәм яралы немец һалдаттарын дауаларға ҡуша. Табип ризалашмай, уны төрмәгә ябып ҡуялар. Оҙаҡламай янына ҡатыны менән улын да килтереп ырғыталар. Нацистар бөтә булған йәһүдтәрҙе юҡҡа сығарып ҡына ҡалмайынса, башҡалар өсөн ҡурҡытыу акцияһы ла уҙғарырға була.
Язалау урынына халыҡты йыялар. Хөкөм ителеүселәр араһында күкрәгенә скрипкаһын ҡыҫҡан 11 йәшлек Мусяның да булыуын күреп, бөтәһе лә «аһ!» итә.
Балаһына теймәүҙәрен үтенгән өлкән Пинкензонды шунда уҡ атып үлтерәләр. Артынса иренә ярҙамға ташланған ҡатынын да.
Муся бер үҙе тороп ҡала. Ҡурҡыуҙан нимә эшләргә белмәйенсә ҡатып ҡалған халыҡ уға бер нисек тә ярҙам итә алмай.
Шул ваҡыт Муся:
– Офицер әфәнде, үлер алдынан миңә скрипкамда уйнарға рөхсәт итегеҙ әле, – тип мөрәжәғәт итә.
Немец ҡәнәғәт йылмайып, ризалыҡ бирә. Ул, моғайын, малай ярамһаҡланып, иҫән ҡалдырыуын үтенер, тип уйлағандыр.
Көслө музыка яңғырай. 11 йәшлек кенә бала гитлерсылар алдында ул ваҡытта Советтар Союзы гимны булған «Интернационал»ды уйнай. Халыҡ араһынан кемдер яй ғына итеп йыр башлай. Уны башҡалар эләктереп ала. Иҫенә килгән офицер:
– Сусҡа, туҡтат хәҙер үк! – тип ҡысҡыра.
Атыу тауышы яңғырай. Тәүге пуля скрипкасыны яралай. Ул уйнауын дауам итергә тырыша. Яңы залп Мусяның ғүмерен өҙә.
Шулай итеп, халыҡты ҡурҡытыу акцияһы фашистарҙың үҙҙәренең кәмһетелеүе менән тамамлана. Был көндө станица халҡында Еңеүгә яңынан өмөт уяна. Был ышанысты уларға бәләкәй генә скрипкасы малай ҡайтара.
Һуғыштан һуң Муся Пинкензонды атып үлтергән урынға һәйкәл ҡуйыла.
Хәлиҙә ЧЕМБАРИСОВА әҙерләне.
Читайте нас:
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Фильмдар
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
© 1930-2024 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов.
Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403.
Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.
Телефон
+7 347 273-36-64, +7 999 133-44-62.
Электрон почта
Адресы
450079, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, 8-й этаж