Онотмам, иптәш майор!

2

3

4

5

– Эйе, Самат ағай! – тип баш ҡаҡты Зариф. Ул йөрәгенең дөпөлдәп тибеүен тоя. Ниһайәт, ниндәйҙер мөһим эш башҡара алыуына бер аҙ ғорурлыҡ та, ниҙелер яҙа ҡылып, барыһын да боҙоп ҡуйыуға хафаланыу ҙа бар. – Будкаға иғтибар ит. Мин йәшергән флешка шуның эсендә, уң яҡлап артҡы мөйөштә, таҡта артында ятырға тейеш. Уны алыу менән бая күрһәткән урынға йүнәл һәм беҙҙе көт. Әгәр ҙә шикле кеше күрһәң, унан да кит һәм Илүзә апайыңдың йорто эргәһендә осрашабыҙ. – Ә ниңә уны автобус туҡталышындағы будкала ҡалдырҙың, Самат ағай? – тип ҡыҙыҡһынды Зариф. – Сығарыуын сығарғас, машинаңа ултырыр ҙа елдерер инең. – Мине уның эргәһендә көтәләр ине шул. Яҡын барыу менән эләктерәсәктәрен дә самаланым. Ана, күрәһеңме? – Самат завод ҡап­ҡаһынан алыҫ түгел машиналар торған автотуҡта­лыш­ҡа ымланы. – Минең автомобилде һаман да ҡарауыллай­ҙар. – Зариф менән Илүзә ул күр­һәткән яҡҡа ҡараны. Ҡара төҫтәге «Форд» машинаһы эргәһендә урам һепереүсе жилетында ике кеше урала ине. – Туҡталыштағы будкаға инеп өлгөр­ҙөм. Флешканы шунда йәше­рергә тура килде. Йыраҡ ки­теп булманы, эләктереп тә алды­лар. – Самат ағай, уның бер ҡыйын­лығы ла юҡ инде. Һеҙ барма­һағыҙ ҙа була. Будкаға инәм дә алам. Улар мине белмәй ҙәһә. – Юҡ, бармай был вариант, ҡус­тым. Берҙән, был туҡталышта күберәк завод эшселәре генә була. Ниндәйҙер малайҙың уралыуына шунда уҡ иғтибар итәсәктәр. Икенсенән, һинең хаҡтағы мәғлүмәт хәҙер уларҙа булырға мөмкин. Бында ҙур суммалағы мөлкәт хаҡында һүҙ бара. Тимәк, ставкалар бик юғары. Беҙгә яңылышырға ярамай. Барыһын да алдан уйланған план буйынса эшләргә тырышырға кәрәк. Йә, әҙерһегеҙме? – Һинең унда барыуың бик мотлаҡмы ни? – тип һораны Илүзә лә, йәнә тирә-яҡты байҡап. – Улар бит тап һине көтә. Икенсе тапҡыр ысҡына алмауың да бар. – Беләм, һылыу, тик һаҡлыҡ сараһы булырға тейеш. Әгәр ҙә беҙ теләгәнсә барып сыҡмаһа, шунда уҡ пассажир урынына ултыр, руль артына мин күсәм. – Самат башына йәмшәйеп бөткән эшләпәне үрелеп алды. – Йә, нисек минең ҡиәфәт? Илүзә көлөп ебәрҙе. – Тик, иптәш капитан, мыйы­ғыңды яңылыш йолҡоп алма. Беҙҙең хеҙмәтте юҡҡа сығарыр­һың. Самат үрелеп машина салонындағы көҙгөгә күҙ һалды. – Былай ауыл дәдкәһенә оҡшағанмын кеүек. Күҙ ҙә йоммай берәй ҡырҡ-илле йәште сәпәргә була. – Ул өҫтөнә кейгән алама ғына пинжәгенә һәм таушалып бөткән салбарына ҡарап ҡуйҙы. – Уның ҡарауы, һин сәхнәлә бал­ҡыған артистка кеүекһең. – Бөгөн бында төп героиня – мин, ә һеҙ – әлегә массовка, иптәш капитан… Зарифтың тәҡдименә ризалығын биргәс, Илүзә һуңғы йылда үтә бер төрлө һәм күңелһеҙ аҡҡан тормошонан еләгән шикелле, ҡапыл дәртләнеп китте. Ул сағыу итеп биҙәнде, сәстәрен яурынына таратып төшөрҙө. Гардеробтың ишеген асып бер аҙ уйланып торғас, кейемдәр ара­һынан иң сағыу топикты һәм мини-юбканы һайлап алды. Ҡыҙ­ҙың бейек үксәле туфли кейергә самалауын күргәс, Саматтың йө­ҙө боҙолдо. – Беҙ прогулкаға сыҡмайбыҙ бит, Илүзә, төрлө хәл булыуы бар. Йүгерергә тура килһә, ниш­ләр­һең? – Беләм, Самат, тик был эффект өсөн кәрәк. Уңайлы аяҡ кейемен үҙем менән алырмын. – Ярай, тик һағыраҡ ҡылан. – Миңә һаҡсыларҙың иғти­барын үҙемдә тоторға кәрәк. Ә һеҙҙең бурыс – тап киреһенсә – уларҙың күҙҙәренә салынмау. Илүзә башына кинәт килгән фекерҙән сәпәкәйләп алды. – Беләһегеҙме, нишләйбеҙ? Мин һеҙҙе машинала алып барам! Зарифтың күҙҙәре йылтыраны. – Һинең машинаң да бармы ни, Илүзә апай? Во, шәп! Ә Самат иһә тап киреһен әйтте. – Йөрөтә беләһеңме һуң? – Әтеү! – тип үпкәләгәндәй ит­те ҡыҙ. – Ун һигеҙем тулыу менән үк права алдым. Үҙемдең машина әлегә юҡ юҡлыҡҡа, ләкин ҡасан да булһа барыбер буласаҡ. Әлегә еҙнәмдекен алып тора­быҙ. Ҡурҡ­мағыҙ, уны йөрөткәнем бар. – Йә, ярай, – тип килешергә мәжбүр булды Самат. Илүзә машинаны гараждан сығарғас, Самат менән Зариф артҡы урынға инеп ултырҙы. – Йә, егеттәр, әҙерһегеҙме? – тип шаян йылмайҙы Илүзә. – Остоҡ улайһа! Осоуын уҡ османылар, ләкин Илүзә машинаны ярайһы уҡ оҫта йөрөтә булып сыҡты. Алдарында сыйылдап шыуышҡан төрлө ҡиәфәттәрҙәге транспортты йәтешле генә уҙып, тиҙ арала завод эргәһенә килеп еттеләр. Унда ла Илүзә, Саматтың иҫкәрткәнен дә көтөп тормай, ышығыраҡ урын­ға килеп туҡтаны һәм шунда уҡ тиерлек машинаның двигателен һүндерҙе. Ун минут самаһы ваҡыт тирә-яҡты күҙәтеп, хәлде бер аҙ самаланылар. Әгәр ҙә ошо тирәне тиҙ арала ҡалдырып китергә тура килһә, ҡайһы йүнәлештә хәрәкәт итергә тейешлектәрен дә белергә кәрәк ине. Улар юҡҡа ғына ошо ваҡытты һайламаны. Был мәлдә заводта смена алышына һәм эргә-тирәлә кеше өҙөлмәй. Ләкин Самат үҙен көткән әҙәмдәрҙең дә осраҡлы кешеләр булмағандарын бик һәйбәт белә. Шуға күрә барыһы ла ноталағыса асыҡ һәм теүәл уйналырға тейеш. – Ҡуҙғалырға ваҡыт! – тине ул бер аҙҙан. – Проходнойҙан кешеләр сыға башланы. Смена алышына. Ярты сәғәттән ошо тирәлә бер кем дә ҡалмаясаҡ. – Ул Зарифҡа ҡараны. – Барыһы ла иҫеңдәме, ҡустым? – Эйе, Самат ағай! – тип көр яуапланы үҫмер. – Борсолма­ғыҙ, нисек кәрәк, шулай эшләрмен! – Төп эште һин башҡараһың, онотма быны, ҡустым. Был флешкалағы мәғлүмәтте тегендә унлаған кеше көтә, аңланыңмы? Ә бында уның артынан шулай уҡ тиҫтәләгән кеше һунар итә. Бөтә өмөт һиндә! – Беләм. – Бик һәйбәт. Әлегә күҙгә салынмаҫҡа тырыш. Машина ҡапҡа алдына барып туҡтағас, һаҡсыларҙың иғтибары беҙҙә буласаҡ. Шул мәлдән файҙалан, икенсе мөмкинлек булмаясаҡ. – Ярай, Самат ағай. – Бар, ҡустым, юлың уңһын! Зариф ике бармағын оҫта ғына итеп уң сикәһенә күтәрҙе лә шунда уҡ машинанан сыҡты. Илүзә двигателде ҡабаттан тоҡандыр­ҙы. – Йә, иптәш капитан, кәмиткә әҙерһегеҙме? – Ҡуҙғалайыҡ бик булмаһа. Тик кәмиттең трагифарсҡа әйләнмәүенә өмөт итәйек. Асыҡ ҡыҙыл төҫтәге «Шевроле» заводтың төп ҡапҡаһы ҡаршыһына килеп туҡтаны. Тәҙ­рәләрҙә тонировка булһа ла, Самат артҡы ултырғыстың иҙәненә шыуып төштө һәм көтөлмәгән хәлгә әҙер булып көсөргәнде. Илүзә иһә машинаһын һүндерҙе, ләкин асҡысты урынында ҡалдырҙы һәм илгәҙәк йылмайып, бер юлы тигәндәй, уға боролоп ҡараған һаҡсыларға ҡаршы атланы. – Хәйерле көн, егеттәр! Дүрт һаҡсы үҙҙәренә табан атлаған ҡыҙҙың ҡапыл килеп сығыуына аптырауҙанмы, әллә ҡырыҫыраҡ завод ысынбарлығы менән был күренештең һис тә ярашмауынанмы, бер аҙ албыр­ғап ҡалды. Илүзә бейек үксәле туфлиҙарында бәүелә баҫып барған еренән һул ҡулы менән сәстәрен артҡа һирпеп ебәргән булды һәм кескәй сумкаһынан ҡағыҙ тартып сығарҙы. «Ну, килештерә!» – тип уйлап алды Самат. – Егеттәр, ярҙам итегеҙ, зин­һар. Миңә ошо адрес кәрәк ине. Ихатаның тышында йөрөгән һаҡсы уның ҡулынан ҡағыҙҙы алды. – Эйе, был – беҙҙең адрес. Ошо заводтыҡы. Ниндәй эш буйынса? Илүзә йәнә мөләйем итеп йылмайҙы һәм сикә тирәһендәге сәс бөҙрәләрен бармаҡ остары менән бөтәрләп алды. Үҙе шул ыңғай­ҙан башын бер аҙ ҡырынайтып, яҡындағы автобус туҡталышы будкаһына күҙ төшөрҙө. Шунда автобус көтөп уралған бер нисә кеше араһынан Зарифтың йылп итеп эскә кереп киткәне күренеп ҡалды. – Миңә ошо адресты дуҫ ҡы­ҙым биргәйне. Ҡабул итеү бүлмәһенә секретарь кәрәк икән, тине. Ярҙам итегеҙ инде, зинһар, егеттәр? – Илүзә мөлдөрәп һаҡсыларға ҡараны. Тегеләр аптырап, бер-береһенә ҡарашты. – Нимә, Люся эштән киткәнме ни? – Юҡ, бөгөн генә күргәйнем. Һин дә мин йөрөп ята ине. – Ә һин яңылышмайһыңмы, ҡыҙыҡай? – Монитор эргәһендәге һаҡсыларҙың да береһе түҙмәй тышҡа уҡ килеп сыҡты. – Юҡ, ысынлап әйтәм, миңә был хаҡта белгән кеше әйтте. Мин бала-саға түгел дәһә урын­һыҙға шаярырға, – тип үпкәләгәндәй итте ҡыҙ. – Йә, ярай, улайһа, иртәгә иртә менән кил, хәҙер барыбер етәкселәрҙең береһе лә урындарында юҡ, улар кистәрен бында булмай. – Эй, мин был хаҡта бөтөнләй уйламағанмын, – тип бойоғоп уҡ китте ҡыҙ, үҙе шул арала күҙ ҡырыйы менән будка яғын байҡап алды. Унда Зариф күренмәй ине инде. – Иртәгә мотлаҡ кил, – тигән булды һаҡсы, ҡыҙҙың кәйефен күтәрергә тырышып. – Ләкин икенсе килгәнеңдә машинаңды тегендә ҡуй. Бында ярамай. – Ярай, рәхмәт! – тип кинәт күңелләнде Илүзә. – Рәхмәт һеҙгә барығыҙға ла! – Китә башлаған еренән ул йәнә боролоп йылмай­ҙы. – Кисегеҙ матур үтһен, егеттәр! – Төшкә саҡлы хужа һәр ваҡыт тиерлек урынында була, – тип яуапланы һаҡсыларҙың береһе, һөйкөмлө ҡыҙ алдында итәғәтле күренергә тырышып. Илүзә уға ҡул болғаны ла руль артына инеп ултырҙы һәм шунда уҡ двигателде тоҡандырҙы. – Эштәр нисек? – тип һораны ул боролоп ҡарамай ғына. – Зариф булдыра алдымы? – Барыһы ла теүәл бара, – тигән тауыш ишетелде артҡы ултырғыс яғынан. – Йылдам эшләне, маладис. Автобус килеп, туҡталыш тирәһе бушап ҡалыр ҙа уға иғтибар итерҙәр, тип хәүефләнгәйнем, ярай ҙа килеп өлгөрмәне. Ә хәҙер тиҙерәк был тирәнән китергә кәрәк. – Беләм. Илүзә һаман да үҙен күҙәткән һаҡсылар яғына йылмайып ҡул болғаны ла кинәт газға баҫты. «Шевроле» ырғылып урынынан ҡуҙғалды. – Ипләберәк, – тип иҫкәртте Самат. – Эште боҙоуың бар. Илүзә өндәшмәне. Руль артына инеп ултырыу менән йылмайыу артына йәшерелгән көсөргәнеш өҫкә ҡалҡып сыҡҡайны. Ул әленән-әле машинаның ян-яғындағы һәм артҡы планды күрһәтеүсе көҙгөләргә күҙ һалды. Юҡ, борсолорға сәбәп күренмәй, барыһы ла имен бара һымаҡ. Машина йөҙ илле-ике йөҙ метр­ҙай араны ярайһы уҡ юғары тиҙлектә үтте лә уң яҡҡа боролдо. Шундағы бина мөйөшөндә Зарифтың торғаны күренде. Үҫмер ян-яғына ҡаранып алды һәм автомобиль туҡтар-туҡтамаҫтан артҡы ултырғысҡа йомолдо. – Булды! – тине ул йыш-йыш тын алып. – Бына флешка, Самат ағай! – Ну маладис, ҡустым, булдыр­ҙың! – Самат ҡыуанысын һис тә йәшермәй, үҫмерҙе яурынынан ҡосаҡланы. – Шәп оперативник сығыр ине һинән! – Йылғырһың, Самат ағайың дөрөҫ әйтә, – тип уны йөпләне Илүзә. – Ә хәҙер ҡайҙа, шеф? – Флешкалағы мөлкәтте тейешле урынға оҙатырға ине, һылыу. Интернет менән бәйләнеш һәм компьютер кәрәк. – Борсолма, капитан, табырбыҙ. Хәҙер һәр йортта бар ундай мөлкәт. Ун минуттан ҡайтып етәбеҙ. Минең компьютер менән файҙалана алаһың. – Юҡ, бармай быныһы. – Самат ризалашманы. – Был эштә эҙ ҡалдырып йөрөргә кәрәкмәй. Һеҙгә бит артабан да бында ҡалаһы. Берәй кафе йә почта тирәһендәге интернет нөктәһен табырға кәрәк. Улар ҡала эсенә килеп ингәйне. Илүзә тиҙлеген ҡырҡа кәметеп, бер аҙ бара биргәс, юл ашаһындағы почта бүлексәһенә ымланы. – Ана, күрәһеңме? Ябылырға ярты сәғәттәй ваҡыт бар, өлгөрә алаһың. Ҡулаҡсаң бармы? – тип ҡапыл һораны ул. Күрәһең, банк эргәһендәге ығы-зығы иҫенә төшкәйне. – Етерлек, борсолма. Һеҙ әлегә күҙгә-башҡа артыҡ күренеп йөрөмәгеҙ. Фатирға ҡайтығыҙ, мин оҙаҡламам. – Самат машинанан сыҡты һәм йәмшәйгән баш кейемен батырыбыраҡ кейеп, тротуар буйлап атланы. Таушалып бөткән ҡиәфәтенә ҡарап, уны хатта йәлләргә мөмкин булыр ине. Ҡаршыһына осраған бер нисә кеше, моғайын, шулай иткәндер ҙә. Ләкин йолҡош ҡиәфәттәге ошо әҙәмдең кеҫәһендә бомба көсөнә эйә информация ятҡанын улар белмәне. Зарифтың иһә шатлығы эсенә һыймай. Ул үҙ ғүмерендә тәүге тапҡыр шундай мөһим һәм хәүефле эште башҡарып сыға алды. Иптәштәре ошо хаҡта бел­һәме?! Иптәштәре? Ул бит улар хаҡында бөтөнләй иҫенән сығар­ған! Их, хәлдәрен белергә ине! Тик шылтыратырға ярамай. Бына Самат ағаһы ғына барыһын да еренә еткерһен дә… Уның ҡарауы, ҡасабалағы дуҫтары менән ошо шатлығын уртаҡлаша ала. Илүзә апаһының фатирына ҡайт­һалар, шылтыратырға ул рөхсәт итмәйәсәк. Ә ҡыуанысы менән бүлешкеһе килә. Йортҡа етергә күп ҡалмағайны. – Илүзә апай, ошонда туҡтат әле, – тип үтенде егет. – Сабыр ит, Зариф, тағы бер квартал самаһы ҡалды. – Мин ошонда төшәм. – Ҡайҙа бараһың тағы? – Ҡыҙ­ҙың йөҙөндә ризаһыҙлыҡ сағылды. – Самат ағайыңдың нимә тип әйткәнен ишетмәнеңме ни? – Беләм, Илүзә апай, тик миңә бик кәрәк. Оҙаҡламам, бер биш минуттан инермен. – Ярай, әләйһә. – Илүзә машинаны туҡтатты. – Ун минуттан ҡайтып етмәһәң, артыңдан үҙем эҙләп сығам. Машина туҡтар-туҡтамаҫтан Зариф тышҡа атылды.

– Иптәш капитан, булды! Телефон координаталары бар!

– Ҡайҙа? Ҡайҙа, тим?

– Йыраҡ түгел. Ни бары ике квартал ара.

– Машинаға! Тиҙ булығыҙ!Харрасов банк эргәһенән буш­ҡа урап ҡайтҡандан һуң былай ҙа тиреһенә һыймаҫтай булып йөрөй. Өҫтәүенә, полковник үҙ кабинетына саҡыртып шелтәләп сығарҙы. «Ауыҙығыҙға сәйнәп һалғанды ла йота белмәйһегеҙ», имеш. «Бына беҙ йәш саҡта компьютер ярҙамында эҙәрләү сис­темаһы булмаһа ла, енәйәтселәрҙе тота торғайныҡ...», йәнәһе. Ул йәш саҡта тейешле мәғлүмәтте лә бит бармаҡ башындай флешкала түгел, ә олоғара кәнсәләр китаптарында ташығандарҙыр. Сағыштырҙы!

Ике машина ҡырҡа боролма яһап, полиция бинаһы эргәһенән ҡуҙғалып китте. Харрасов спутник навигацияһы ярҙамында идара ителгән электрон картанан күҙен дә алмай, машинаның алғы ултырғысында килә..– Һуңғы сигнал ҡасан булды, сержант?

– Ике минут элек, иптәш капитан.

– Өлгөрөргә тейешбеҙ. Йәһәтерәк ҡыймылда, сержант!

Электрон карталағы уларҙың хәрәкәтен күрһәткән уҡ былай ҙа йылдам шыуыша, ләкин Харрасовҡа ул үтә яй ҡыбырлаған кеүек тойола.

Ниһайәт, тегеләрҙең тәғәйен нөктәһен күрһәткән урын­ға ярай­һы уҡ яҡын килделәр. Харрасов машинаны туҡтатырға бойорҙо. Уларҙың артынса уҡ килеп еткән икенсе машиналағылар ҙа бер юлы тигәндәй тышҡа һибелде. Ошо осраҡтарҙа бул­ғанса, артабанғы бойороҡтар һис ниндәй артыҡ тауышһыҙ, бары ым ярҙамында башҡарылды. Төркөмдәге ҡалған өс кешегә Харрасов ҡаршылағы йорт эргәһен ян-яҡлап урап алырға әмер бирҙе. Үҙе иһә, эргәләге ағастар һәм ҡыуаҡтар артына ышыҡлана-ышыҡлана, алға уҡталды. Йорт мөйөшөндә һаман да телефондан һөйләшәләр ине әле.

– Үәт, йүнһеҙ! – тип һуҡранды Харрасов. – Бының нимә, әллә бөтөнләй аҡылы юҡмы? Бөтә полиция уның артынан һунар итә, ә ул иҫе лә китмәй тел сарлай.

– Ҡыбырламаҫҡа! Полиция!Күҙ асып йомған арала йорт мөйөшөн ҡамап та алдылар. Кинәт ер аҫтынан ҡалҡҡандай пәйҙә булған әзмәүерҙәй өс-дүрт ир-егеттең үҙенә төбәлгән ҡорал көпшәләрен күреп албырғаған Зарифтың ҡулынан телефоны ергә төшөп китте. Ул күҙҙәрен ҙур асып, аптырағандан ике ҡулын да өҫкә күтәргән булды.

– Уф, әйтер инем...

– Бәй, был бит малай ғына.

– Беҙ, нимә, ошо бала-саға артынан көн оҙоно һунар итәбеҙме ни, ә, капитан?

Харрасов үртәлеүҙән уртын сәйнәне һәм һаман да ҡаушаған ҡиәфәттә торған Зариф эргәһенә килде.

– Һин кем?

– Мин... Зариф... – тип тотлоға биреп яуапланы үҫмер.

– Ни эшләп йөрөйһөң бында?

– Теле... телефондан һөйләшә инем.Капитандың ярһыуы эсенә һыймай, ләкин ул үҙен ҡулда тоторға тырыша. Малайҙың бөтөнләй юғалып ҡалғанын күреп, бер аҙ йомшарҙы.

– Телефондан һөйләшкәнеңде былай ҙа күрәм. Тик әйт әле һин миңә, ҡайҙан алдың был телефонды?

– Ул минеке. Атайым һатып алып биргәйне.

Харрасов уның эргәһенә үк килеп, күҙҙәренә төбәлеп ҡараны.

– Ә һин яңылышмайһыңмы, ҡустым?

– Юҡ! – тип әйтергә ашыҡты Зариф. Уға кинәт үҙен урлашыуҙа ғәйепләйҙәр кеүек тойолоп китте. – Бына икенсе йыл була инде. Ышанмаһағыҙ, атайымдан һорағыҙ

– Һорарбыҙ, һорарбыҙ, ҡус­тым. Ул хаҡта борсолмаһаң да була.

Капитан ерҙә ятҡан телефонды эйелеп алды ла әйләндергеләп ҡараны һәм төймәләренә баҫҡыланы. Хәҙерге заман ләҡәбе: кемдең кем икәнлеген белгең килһә, уның телефонына күҙ һал. Валлаһи. Кемдәр менән аралаша һәм ниндәй музыка тыңлай, тигәндәй. Полицейский булмаһа ла белер ине быны Харрасов. Меню буйлап тегеләй-былай күскеләп, бер аҙ күҙ һалыу ҙа етте – малай алдашмай. Был мөлкәт улар эҙләгән кешенеке түгел.

– Ә ни эшләп заводтан ошо телефон номерын биргәндәр? Үҙҙәре нимә теләгәнен белмәй­ҙәрме ни унда? – тип эргәһендәге сержантҡа ҡараны.

Ул аҡланырға ашыҡты.

– Теге кешене эләктергәс, уның телефонын алған булғандар. Ошо номер буйынса шылтыратыуы бик мөмкин, тигәйнеләр

– Аңлашылды. Йә, ярай, теген­дә асыҡларбыҙ.

– Ә был малайҙы ни эшләтәбеҙ?

Харрасов һағайып ҡалған үҫмергә ҡараны.

– Үҙебеҙ менән алабыҙ, башҡа сара юҡ. Әйҙәгеҙ, киттек!

Полиция машиналары бер-бер артлы ҡуҙғалып китте. Ошо яҡҡа атлаусы таушалған пинжәктәге кеше һуңғы минутта ғына йорт мөйөшөнә ышыҡланып өлгөрҙө.

8

– Йә, ҡустым, һөйлә барыһын да! – Харрасов сигаретын ҡабыҙҙы ла тәмәке ҡабын өҫтәлгә ырғытты. Нервы көсөргәнешен баҫырға тырышып, бүлмә буйлап урап килде.

– Нимәне һөйләйем? – тине Зариф бер аҙ ҡаушабыраҡ.

– Әйҙә, ошолай килешәйек – был циркты әлегә ҡалдырып тор. Бөгөн көн оҙоно минән етди енәйәтсене таптыралар. Һәм мин уның эҙенә төшәсәкмен.

– Кем һуң ул енәйәтсе? – тип ҡыҙыҡһынды Зариф.

Харрасов бер аҙ ваҡыт уға һынаусан ҡарап торҙо. Унан инде яҡыныраҡ эйелде.

– Ысынлап та, бер ни ҙә белмәйһеңме, әллә кәмит уйнайһыңмы? – Үҫмер бер нәмә лә өндәшмәгәс, ул артабан тауышын йомшарта төштө. – Беләһеңме, ҡустым, ул заводтан бик мөһим информацияны урлаған. Ә был закон телендә енәйәт тип атала. Иҡтисадта кәрәкле мәғлүмәттең ситкә китеүенән тотош предприятиелар бөлгөнлөккә төшөргә мөмкин. Ә был завод – бына ошо кескәй ҡалалағы байтаҡ кешенең эш урыны. Күп ата-әсәләр унда көс түгеп, бына һинең кеүек бала-сағаларын аяҡҡа баҫтырырға, уҡытып, әҙәм итергә тырыша. Беҙҙең ҡалала ундай ҙур заводтар башҡа юҡ. Һинең ҡасабаңдағы атайың эшләгән предприятие бөлгөнлөккә төшһә, ни булыр ине, ә, ҡустым? Ул ғаиләгеҙгә эш хаҡын алып ҡайта алмаҫ ине. Шуға күрә лә бына был заводтың эштәре мөшкөлләнеүенә мин бер нисек тә юл ҡуя алмайым, аңланыңмы инде?

– Аңланым, – тип ишетелер-ишетелмәҫ яуап бирҙе Зариф. Ул икеләнә ине инде. Самат ағаһы ла дөрөҫтө һөйләй кеүек, был капитандың һүҙҙәрендә лә хаҡлыҡ бар. Әгәр ҙә Самат ағаһы әйткәндәр барыһы ла дөрөҫ булып сыҡһа, енәйәтселәрҙе заводтың үҙенән эҙләргә тейеш түгелдәрме ни ул? Бәлки, ошо капитанға барыһын да һөйләргәлер? Ләкин Самат ағаһына һүҙ бирҙе. Ул бит, кемделер нимәләлер ғәйепләр өсөн алдыңда факттар булырға тейеш, тине. Иҫбат итә алмайһың икән, бөтә ғәйепләүҙәр урамдағы эскәм­йәлә ултырған оло йәштәге әбей­ҙәрҙең имеш-мимешенә бәрәбәр, тине. Хәҙер Зарифҡа ни ҡала? Ваҡытты һуҙыуҙан башҡа сараһы, моғайын, юҡтыр.

– Тик мин һеҙ эҙләгән кеше хаҡында бер ни ҙә белмәйем.

– Ә бына беҙҙең мәғлүмәттәр буйынса... – Харрасов йәнә кабинетты урап килде, – ...ул кешенең эләккән ерҙән ысҡыныуында һинең туранан-тура ҡатнашлығың бар. Йә, был хаҡта ни әйтерһең?

– Һеҙ ҡала эргәһендәге тауҙа булған хәл хаҡында әйтәһегеҙме ни? – тип ғәжәпләнгән булды Зариф. – Һуң ул үҙ юлы менән китте бит, ә мин ҡалаға килдем.

– Ни өсөн килдең бында, ҡустым?Иптәштәрең менән арыу китеү урынлыраҡ булыр ине т-гелме һуң?

– Улар артабан киткәндәрме ни? Ысынлапмы? – тип аптыраны Зариф.

Ул хатта эстән генә уларға үпкәләгәндәй ҙә итте. Нисек инде уны ташлап, һис ни булмағандай, артабан киткәндәрме? Ә үҙе улар хаҡында борсолған була. Йәнәһе, нисек кенә ярҙам итеп, теге яуыздарҙың тырнағынан ысҡындырырға...

– Әлбиттә, киткәндәр. Бында уларға нимә бар?! Сәйәхәтегеҙҙең маҡсаты мәмерйә түгел инеме ни?

– Ә һеҙ уларҙың мәмерйә яғына юл тотҡандарын ҡайҙан беләһегеҙ? – тип ышанмайыраҡ һораны Зариф.

– Теге енәйәтсене тәүләп эләктергән ағайыңдар әйтте.

– Улар алдай! – тип ҡапыл тауышын күтәрә төштө Зариф. – Үҙҙәре бит енәйәтсе! Ҡулдарында ҡоралдары ла бар ине. Һеҙ бына кемдәрҙе ҡулға алырға тейеш инегеҙ!

Харрасов ҡапыл ярһып киткән үҫмергә бер аҙ ваҡыт һынабыраҡ ҡарап торҙо ла ситкә китте. Ул икеләнә ине инде. Бөтә был тарихта ниндәйҙер аңлайышһыҙлыҡ бар. Завод директоры урынбаҫарының тура һорауҙарҙан ситкә китеүе, бер нәмә лә аңлатып тормайынса, Ғафаровты тиҙ арала тотоуҙарын талап итеүе. Ниһайәт, уны эләктерә алһалар, тура уға килтереүҙәрен һорауы. Өҫтәүенә, бынан бер нисә сәғәт элек уның тәүҙә полицияны ҡатыштырмай ғына ҡораллы кешеләр яллап, үҙ көстәре менән әлеге шул Ғафаровтың эҙенә төшөргә маташыуҙары асыҡланды. Полицияға ла улар, күрәһең, баш­ҡа саралары ҡалмағас, һуңғы һаламға йәбешкән шикелле, аптырағандан мөрәжәғәт иткәйне. Сәйәхәткә сыҡҡан уҡыусылар үҙ юлдары менән артабан китте, тигәнде лә уларҙан ишетте Харрасов. Ә, бәлки, был дөрөҫ түгелдер? Алдында ултырған үҫмер аҡылһыҙға оҡшамаған кеүек. Ул тап киреһен һөйләй. Һәр хәлдә, тау башындағы ва­ҡиғаларға үҫмер үҙе шаһит.

– Бына нәмә, ҡустым... – Тәҙрә эргәһенә баҫып бер аҙ уйланып торғас, Харрасов ҡабаттан эш өҫтәле эргәһенә килде. Уның башында кинәт бер уй яралғайны. Был малайҙы һөйләндереп, ни ҙә булһа белергә маташыуҙан фәтеүә сығырҙай тойолмай. Тимәк, икенсе юл ҡала... – Һин хәҙер китә алаһың. Беҙгә кәрәгең юҡ.

Эргәләге өҫтәл артында ултыр­ған сержант ғәжәпләнеп башын күтәрҙе. Ул ниҙер әйтмәк булып ауыҙын асҡайны ла, Харрасов ҡул ымы менән туҡтатты. Зариф иһә, был ағай, моғайын, шаярталыр, тигән шикелле, ышаныр-ышанмаҫ ҡиәфәттә Харрасовҡа төбәлде.

– Ысынлап әйтәһегеҙме?

– Әлбиттә! Бар, үҙ юлыңда бул!

Зариф урынынан торҙо, әйләнеп ҡарай-ҡарай ишеккә йүнәлде. Унан туҡтатырға йыйын­мауҙарын күргәс, ҡотолғанына үҙе лә ышанып бөтмәйенсә, сы­ғыу яғына йомолдо. Үҫмер артынан ишек ябылыу менән Харрасов шунда уҡ сержантҡа ымланы.– Бар, сержант, был малайҙы ысҡындырмағыҙ. Ул беҙҙе Ғафаровҡа килтерәсәк.– Есть, иптәш капитан!– Бәйләнештә бул, сержант!– Есть!

9

Полиция бинаһынан сыҡҡас, Зарифтың тәүге теләге был тирәнән мөмкин тиклем тиҙерәк һәм алыҫҡараҡ китеү булды. Самат ағаһының киҫәтеүен онотоп, телефондан шылтыратыуына бик үкенә ине. Ҡара һин уны, шул рәүешле лә кешенең эҙенә төшөп була, имеш! Үҙе был хәлгә тарымаһа, белмәҫ тә ине. Шулай ҙа ул йәнә телефонын эҙләп кеҫәһенә тығылды. Кәрәге тейһә тип, Илүзә апаһының адресын шунда теркәгәйне. Уның телефонын тикшергән мәлдә әлеге капитандың был яҙмаға иғтибар итмәүенә өмөтләнәһе генә ҡала. Шулай ҙа артабан бик һаҡ булырға тура килер. Фатирға бар­ған ваҡытта ла урау юл менән һәм күҙәтмәүҙәренә ышанғас ҡына. Ошо уй башына килеү менән Зариф эргәләге тирәк артына ышыҡланды һәм полиция бинаһы яғына әйләнеп күҙ төшөрҙө. Тап шул мәлдә бинанан сыҡҡан сержант һәм тағы бер полицейский уның яғына иғтибар ҙа итмәй, эргәһенән тигәндәй үтеп китте һәм машиналар теҙелеп торған тәңгәлгә йүнәлде. Уның хаҡында бөтөнләй онотҡандар кеүек ине. Эйе шул, уларҙың башҡа эштәре юҡ, әйтерһең дә! Зариф бер аҙ тыныс­ланды һәм үҙенең әлеге мәлдә ҡайһы тәңгәлдәрәк булырға тейешлеген самаланы. Телефондағы электрон картаға әлеге адресты индергәйне, уныһы шунда уҡ кәрәкле маршрутты пунктирлы һыҙыҡтар менән һыҙғылап та ҡуй­ҙы. Ни бары ун биш минутлыҡ юл! Ләкин Зариф туранан түгел, урауыраҡ юл менән барасаҡ. Электрон карта уның хәрәкәтләнеүенә яраҡлашып, тейешле юлды барыбер табасаҡ.Зариф йәнә тирә-яғына күҙ һалып алды һәм ағастар араһынан сығып, йорттар эргәһенән китте. Ҙур булмаған урам аша үтеп, эргәләге тыҡрыҡҡа боролорға ла өлгөрмәне, йорт артынан кинәт ҡалҡып сыҡҡан әзмәүерҙәй ир уны эләктереп тә алды. Үҫмер ҡысҡырмаҡсы булғайны ла, өлгөрмәне – теге ҡыпһыуырҙай ҡулдары менән аймап алып, уны үҙенә тартты һәм һул усы менән ауыҙын ҡымшанмаҫлыҡ итеп баҫты.

Зариф йәнә тотҡонлоҡҡа эләккәйне.

10

Үҙен тотоп алған әҙәмдәрҙең кем икәнлектәрен Зариф аңлағайны инде. Бөгөн көндөҙ тау итәгендә осрап, уларҙың күңелле генә барған сәйәхәттәрен боҙған ғына түгел, бөтөнләй юҡҡа сығар­ған уҫал ҡарашлы теге икәү ине. Былар инде теге капитан ише уның менән сөсөләнеп тормаясаҡ. Ошо аяуһыҙ хәҡиҡәтте Зариф ҡапыл аңланы. Үҫмерҙең уйҙарын ҡеүәтләгәндәй, әлеге әҙәм уны әллә ни алыҫ тормаған еңел машинаның салонына һелтәне һәм әшнәһенә бойорҙо:

– Әйҙә, ҡуҙғал, күреп өлгөрмәҫтәре борон!

– Ауыҙын ысҡындырма, башына берәй йүләр уй килеп, һөрәнләмәһен тағы, – тип тауыш итте тегеһе, машинаның двигателен тоҡандырып.

– Һөрәнләп ҡараһын! Бөтә бөгөнгө ығы-зығы ошо йүнһеҙ малай арҡаһында. Кәрәген бирергә былай ҙа ҡул ҡысып тора.

– Ҡабаланма, Макс! Үсеңде алырға былай ҙа өлгөрөрһөң. Беҙҙең мөһимерәк эштәр ҙә бар.

Малайҙы ҡармап тотоп артҡы ултырғыста ултырған Макс тигәндәре әшнәһенә яуап урынына һүгенеп кенә ҡуйҙы.

Зариф күпме генә тыпырсынып маташмаһын, мыҡты кәүҙәле ирҙең тимер ҡыҫҡыс кеүек ҡулдарынан ысҡына алманы. Машина артҡы йөрөш менән бер аҙ бара бирҙе лә ҡырҡа боролош яһап әйләнде һәм ҡаланан ситкә алып барыусы юлға төшөп, алға елдерҙе.

Тап ошо мәлдә әлеге урынға икенсе еңел машина килеп туҡтаны. Уның руле артында полиция сержанты ултыра ине.

– Эх, ысҡындырҙыҡ! – тип руленә һуғып ҡуйҙы ул.

– Ә теге әҙәмдәргә был малай нимәгә хәжәт? – тип тауыш итте уның эргәһендә ултырған Толя.

– Беҙгә ни өсөн кәрәк бул­һа, уларға ла шунса. Улар ҙа Ғафа­ров артынан һунар итә, аңланыңмы?

– Дә-ә, эштәр... Ни эшләйбеҙ?– Арттарынан! Күҙҙән юғал­маҫтары борон...Һоро төҫтәге иҫке генә джип тар урында боролош яһап, оҫта ғына әйләнде лә, инде ярайһы уҡ алыҫлаша төшкән ҡара машинаны күҙ уңынан ысҡындырмаҫҡа тырышып, алға ынтылды.

11

Ҡара машина бейек ҡойма менән уратып алынған ике ҡатлы ҙур дача эргәһенә килеп туҡтаны. Тимер ишектәр автоматик рәүештә асылды һәм еңел машина иркен ихата алдына барып инде. Ике ҙур эт шунда уҡ улар эргәһенә килеп етте.

– Эй, малай, эттәр асыҡҡан, мәмәй һорай. Әллә уларға киске аш урынына һине ырғытайыҡмы? – тип һаһылданы мыҡты кәүҙәлеһе.

– Тәүҙә теге ҡасҡындың ҡайҙа икәнен беләйек тә, – тип уға ҡушылды икенсеһе. – Ҡара уны, малай, әгәр ҙә тиҫкәреләнеп үҙеңдән герой яһап маташһаң, иң тәүҙә телеңде киҫеп алып, эттәрҙе һыйлайым. Аңланыңмы? – Ул әшнәһенә боролдо. – Мин эскә кереп сығам. Шефҡа әйтер­гә кәрәк. Ошо емтек менән ул үҙе һөйләшергә теләйәсәк. Ә һин был партизанға күҙ-ҡолаҡ булып тор.

– Ҡайҙа ғына барһын? – Макс сертләтеп ергә төкөрҙө. – Бер ымлау етә, был эттәр уны сепрәк ҡурсаҡ урынына йолҡҡолаясаҡ.

Оҙон буйлы йорт яғына йүнәлде, ләкин эттәргә боролоп әмер бирҙе:

– Цезарь! Берта! Һаҡлағыҙ, ишеттегеҙме?

Ротвейлер тоҡомло эттәр ырылдашып ҡуйҙы.

Макс сигарет тоҡандырҙы һәм уны һура-һура арлы-бирле йөрөштөргөләй башланы.

Зариф эттәргә ҡараны. Улар, күрәһең, биләмә һаҡларға махсус өйрәтелгәйне. Һәр ишетелгән тауышҡа һағаялар, ниҙелер еҫкәнеп, туҡтауһыҙ йөрөй башлайҙар. Әгәр ҙә үҙҙәре өсөн шикле зат күренә ҡалһа, ажарланып ташланасаҡтары күренеп тора.

Макс, күрәһең, уларҙың яҡшы һаҡсы булыуҙарына ышана ине, сигаретын көйрәтә-көйрәтә, аяҡ аҫтына осраған ниҙелер типкеләп, бөтөнләй ситкә китте. Зариф үҙен ике яҡлап ҡамап алған эттәр­гә ҡараны. Уларҙың күҙҙәрендә һис ниндәй миһырбанлыҡ юҡ. Әгәр ҙә саҡ ҡына ситкә хәрәкәтләнә ҡалһа ла, өҫтөнә ташланырға әҙер ҡиәфәттә ултыралар. Үҫмер тирә-яғын байҡар өсөн саҡ ҡына ҡуҙғала биргәйне, яҡындараҡ тор­ғаны ырылдап ҡуйҙы.

Ярайһы уҡ ҡуйырып килгән ҡараңғылыҡты ике ҡатлы бейек кирбес йорттоң тәҙрәләренән төшкән яҡтылыҡ бер аҙ кәметә. Бейек ҡойма буйлап биш-алты метр һайын һибелгән фонарҙар яҡтыһында Макстың хужаларса ирәүән баҫып арлы-бирле йөрөгәне күренә. Ул сигаретын көйрәтә-көйрәтә был яҡҡа табан боролдо ла кинәт ергә ҡоланы. Ҡойма яғынан уның өҫтөнә кемдер һикергәйне. Ауған мәлдә генә уның иләмһеҙ тауыш менән:

– Берта! Бында! – тип һөрәнләгәне ишетелде.

Үҙенең исемен ишеткән ротвейлер керешенән ысҡынған уҡ шикелле шул яҡҡа атылды. Ләкин оҙаҡ та үтмәне, ул сыйылдап ергә тәгәрәп барып төштө һәм хәрәкәтһеҙ ҡалды.

Үҙенең эргәһендә ырылдап ултырған ротвейлерҙағы көсөргәнеште Зариф һәр күҙәнәге менән тоя, ләкин эт уны, күрәһең, ҡалдырып китә алмай ине. Генерал бойороғон һуңғы һулышынаса үтәргә ант иткән һалдат һымаҡ. Цезарь зәһәр тауыш менән ырылдап үҫмерҙе әйләнеп йөрөй бирҙе лә ҡапыл ергә һуҙылып барып ятты. Зариф уның муйын тирәһендә тырпайып торған оҙонса нәмәне күрҙе. Үҫмер һиҫкәнеп ян-яғына ҡаранды. Күҙ һәм ауыҙ-морон тирәләренән башҡа баштарын тотош ҡаплаған битлектәге ҡара кейемле кешеләр бейек ҡойманың төрлө тәңгәлдәренән бер-бер артлы ихатаға һикереп төштө һәм йорт яғына ынтылды. Бынан бер нисә минут ҡына элек әллә кем булып йөрөгән Макстың ҡулдарын артҡа шаҡарып бәйләп һалып та ҡуйғайнылар инде. Төркөм һеләүһен кеүек тауыш-тынһыҙ хәрәкәт итеп, бер аҙҙан йортто уратып та алды һәм уларҙың бер нисәүһе ишекте асып эскә йомолдо.

Былар барыһы ла шул тиклем тиҙ башҡарылды, күп булһа ике-өс минут ваҡытты алғандыр. Зариф иһә албырғаған ҡиәфәттә –  әле ҡара кейемдәге кешеләргә, әле бәйле ятҡан Максҡа һәм хәрәкәтһеҙ ҡалған овчаркаларға ҡарай. Ниһайәт, ул үҙен инде хәҙер бер кемдең дә ҡарауылламауын һәм был тирәнән тиҙерәк китеү кәрәклеген аңлап ҡалды. Ҡапҡа яғына ынтылыуы булды, уныһы тыштан тартҡанға асылып китте.

«Эх, өлгөрмәнем!» тигән үкенес сағылып үтте уның мейеһенән һәм ул йәшеренергә урын эҙләп, тирә-яғына ҡаранды. Ләкин инеүселәр күреп ҡалғайны инде.

– Зариф! Ҡустым!

Таныш тауышты ишетеп, ул ҡапыл әйләнде һәм, бының урынлымы-юҡмы икәнен дә уйлап тормай, бөгөн генә тәүләп күргән, ләкин инде өлкән дуҫына әйләнеп өлгөргән ағаһының ҡосағына ташланды.

Саматтың ҡыуанысы йөҙөнә сыҡҡайны. Ул Зарифтың арҡаһынан ҡаҡҡыланы, унан кинәт күтәреп алды.

– Ну, партнёр, ҡотто алдың! Әйтәм бит, ул – йылғыр егет, бирешмәҫ, тип! – Шунан бәләкәй дуҫын ергә төшөрҙө һәм эргәһендәге кешегә өндәште. – Иптәш майор, бына ошо егет инде беҙҙең операцияны өҙөлгән ерҙән ҡотҡарыусы! Таныш булығыҙ, минең партнёр – Зариф!

Шулай уҡ ҡара кейемдә, ләкин битлекһеҙ мыҡты кәүҙәле ир ке­ше уға ҡулын һуҙҙы.

– Маладис, егет, булдырҙың! – Ул Саматҡа боролдо. – Капитан, минең бөркөттәр йорт эсендәгеләрҙе ҡоралһыҙландырған, хәҙер бында барыһы ла контролдә. Баш­ҡа балаларҙы ла табырға кәрәк.

– Есть, иптәш майор!

Майор йорт яғына йүнәлгән еренән боролоп, тағы кемдәргәлер күрһәтмә бирҙе:

– Был эттәрҙе ситлеккә ябығыҙ! Дарыуҙың көсө бөтһә, иҫтәренә килеп, кешегә ташланыуҙары бар. Бындай тоҡомло эт бер ажарлан­һа, бүренән яман.

– Үтәлер, иптәш майор, – тигән яуап ишетелде ағастар араһынан.

Самат Зарифты яурынынан ҡосаҡлап, ситкәрәк алып китте.

– Рәхмәт, ҡустым. Әгәр ҙә бөгөн һин осрамаһаң, эштәр бик мөшкөл бөтә ине. Ысын егет икәнһең!

Зарифтың йөҙө яҡтырҙы.

– Нисек, Самат ағай, барыһын да булдырҙығыҙ инде?

– Еренә еткерҙек, туған. Минең менән бәйләнеш юғалғас, ошо махсус төркөм ике машинала бөгөн иртән үк бында килеп еткән. Мин бәйләнешкә сығыу менән үк тиерлек операцияны башланыҡ. Икенсе төркөм әле заводта. Барыһы ла контролдә, партнёр!

– Ә полиция? Улар ҙа бит һеҙҙе эҙләй ине. Тик мин ҡайҙа икәнлегегеҙҙе әйтмәнем.

Самат көлөп ебәрҙе.

– Ну, маладисһың, ҡустым! Ысынлап әйтәм. – Ул үҫмерҙе яурынынан ҡосаҡлап, үҙенә табан тартты һәм, ғәҙәтенсә, уның башынан ойпалап ҡуйҙы. – Улар, туған, үҙ эштәрен эшләй. Бер кемдең дә маңлайына кем булыуы яҙылмаған бит. Һинең бында икәнлегеңде уларҙан белдек. Заводтағы бөтә әкәмәтте ойоштороусының йорто был. Ана, күрәһеңме, барон үҙенең эйәрсендәре менән. – Самат йорт яғына ымланы.

Оперативниктар ҡулдарын арт­ҡа ҡайырып тотоп, бер нисә кешене көпләүле машинаға индереп ултыртты. Улар араһында үҙен бында килтергән ике ирҙе лә күреп, Зариф еңел тын алып ҡуйҙы.

– Иптәш капитан! – тип ҡара кейемдәге кешеләрҙең береһе Саматҡа өндәште. – Килегеҙ әле! Һеҙ эҙләгән мәктәп балалары бында, ахыры. – Ул подвал ишеге яғына ымланы.

– Самат ағай, улар – минең иптәштәрем! – Зариф ҡыуанысы эсенә һыймай, йорт яғына тороп йүгерҙе.

Ишекте ҡайырып асҡайнылар инде. Эстәге балалар бында ни барғанын тиҙ генә төшөнмәне. Көнө буйы бикле ултырыуҙары етмәгән, үҙҙәре менән тупаҫ мөғәмәлә һәм алдарындағы билдәһеҙлек уларҙың кәйефтәрен ҡырыу ғына түгел, хәлдәрен дә апаруҡ алғайны. Әле лә үҙҙәрен ни көткәндәрен дә белмәй, тышҡа табан һағайып ҡына берәм-һәрәм атланылар. Ләкин Зарифтың ҡыуаныслы тауышын ишетеү менән үк тиерлек йәнләнделәр. Ул үҙен әле генә «егет» тип ҙурлау­ҙарын да онотоп, дуҫтарын йүгереп барып ҡосаҡлап алды.

– Малайҙар! Ҡыҙҙар! Рәсимә Әкрәм ҡыҙы!

Ҡыуаныстары йөҙҙәренә сыҡҡан балалар тотҡонлоҡтан ҡотолоуҙарына ла, Зарифтың табылыуына ла шатланып, шау-гөр килде.

– Һин ҡайҙа юғалдың ул, ә, Зариф?

– Беҙҙән һине таптырып бер булдылар.

– Шул тиклем ваҡыт ҡайҙа йөрөнөң?

– Уф, Зариф, ҡотто алдың бит! – Уҡытыусы ҡыҙ һис тә шаштырмай ине. Үҙ төркөмөнән баланың юғалыуы улар өсөн фажиғә булыр ине. – Әйҙәгеҙ, балалар, төн уртаһында юлды дауам итеп булмаҫ. Ҡалала туҡтарбыҙ ҙа ҡалғанын иртәгә иртә менән хәл итербеҙ.

Төркөм шаулашып ихатанан сығыу яғына йүнәлде, Зариф иһә икеләнеп ҡалды. Ул хәҙер иптәштәренән айырыла алмай. Был бәхәсһеҙ. Ләкин ошо кескәй ҡалала көтмәгәндә тапҡан өлкән дуҫтарын да, һис ни булмағандай, ташлап китеүе әллә нисек шул.

Уның уйҙарын ҡеүәтләгәндәй, ҡапҡа тышынан майорҙың көр тауышы ишетелде.

– Рәсимә Әкрәм ҡыҙы була­һығыҙ бит әле?

– Эйе, – тип яуапланы уҡытыу­сы бер аҙ һағайыбыраҡ.

– Бер минутҡа ғына иғтибар итеүегеҙҙе һорайым. – Балалар төркөмө шымып ҡалды. ОМОН-дыҡылар ҙа үҙ эштәрен тамамлап, көпләүле машинаның эргәһенә йыйылды. Зариф саҡ ҡына алы­ҫыраҡ Илүзә апаһының машинаһы тороуын әле генә күреп ҡалды. Күрәһең, ул яңыраҡ ҡына килеп туҡтағайны. Илүзә үҙе лә машинанан сыҡты һәм яҡыныраҡ килде. Зариф Самат ағаһына ҡараны, ә ул иһә шаян йылмайып, күҙ ҡыҫты. «Мин бында нимәнелер белмәйем, шикелле», – тип уйлап алды Зариф.

Майор барыһының да иғтибары уға йүнәлеүенән ҡәнәғәтләнеүен йәшермәй, тамағын ҡырғыланы.

– Бөгөн бик ҙур эш баш­ҡарып сыҡтыҡ. Беҙҙең бүлек уны оҙаҡ ваҡыт әҙерләне. Иң һуңғы финиш һыҙығына килеп еткәс, өҙөлөүе бик мөмкин ине. Ләкин һеҙҙең дуҫығыҙҙың... – Майор төркөмдән күҙҙәре менән кемделер эҙләне, тапмағас, һораулы ҡарашын Саматҡа йүнәлтте, – капитан, һинең партнёрың ҡайҙа әле? Ҡана, сыҡһын бында! – Самат Зарифты яурынынан тотоп алғараҡ этте, уныһы иһә башҡа сара ҡалмағас, тиҫтәләгән ҡараштарҙың оҙатыуы аҫтында алға атларға мәжбүр булды. – ...Бына ошо дуҫығыҙҙың ҡыйыулығы ярҙамында беҙ был эште йырып сыға алдыҡ. Барығыҙҙың алдында ла мин үҙебеҙҙең идаралыҡ исеменән уға рәхмәтемде белдерәм! – Майор ҡул саба башлағас, уға дәррәү ҡушылдылар. – Ләкин эш бының менән генә бөтмәй, – тип дауам итте ул Зарифтың яурынына ҡулын һалып. – Һеҙҙең мәктәп исеменә уҡыу йылы башланыуға беҙҙең етәкселек ҡул ҡуй­ған Рәхмәт хаты барасаҡ. Ә һеҙ иртәгә үҙегеҙҙең сәйәхәтегеҙҙе дауам итә алаһығыҙ. Ләкин көҙгө каникул мәлендә икенсе сәйәхәткә юлланырға әҙер булығыҙ. Беҙҙең идаралыҡ егерме кешегә Санкт-Петербургҡа бер аҙналыҡ юллама бүләк итә. Бер шарт менән – бына бындағы һәммәгеҙ ҙә ул төркөмдә булырға тейеш! Йә, нисек, үтәрлекме?

– Үәт, шәп!

– Ну, Зариф, маладис!

– Рәхмәт, иптәш майор! – тиеште ҡыуаныстан күҙҙәре йылтырашҡан үҫмерҙәр.Майор үҙе яһаған тәьҫирҙән ҡәнәғәт ҡалды. Уҡыусыларға эләккән көтөлмәгән ҡыуаныстан үҙенә лә өлөш сыҡҡандай, күтәренке кәйеф менән Зарифтың арҡаһынан ҡаҡты.

– Йә, ҡустым, хәҙер һине уҡытыусыңа тапшырабыҙ. Үҫеп етһәң, беҙгә кил. Шәп оперативник сығасаҡ һинән!

– Есть, иптәш майор! – тип етди тауыш менән яуапланы Зариф.Майор ихлас көлөп ебәрҙе.

– Ну, шилма! Бирешерҙәй егет түгелһең!Шунда торған Самат уңайлы мәлде ысҡындырмаҫҡа тырышып, уларға яҡыныраҡ килде.

– Иптәш майор, беҙҙең команданың өсөнсө ағзаһы менән дә танышығыҙ. – Ул ситтәрәк торған Илүзәгә ҡул болғаны. Ҡыҙ, шуны ғына көткәндәй, яҡыныраҡ килде. «Быларҙың, нимә, әллә мөхәббәттәре башланамы?» – тип эстән генә уйлап алды Зариф һәм алмаш-тилмәш Самат менән Илүзәгә күҙ йүгертте. Юҡ, бер нәмә лә булмағандай ҡыланалар.– Иптәш майор, ошо була инде Илүзә. Ул беҙҙең менән эшләргә теләй. Әлегә стажёр була ала, һуңғараҡ, юғары белем дә алһа, күҙ күрер.Майор бөгөн көндөҙгө кәмит өсөн кейгән кейемдәрен һаман да һалмаған Илүзәгә күҙ йүгертте, унан Саматҡа ҡараны.

– Ә, ниңә, килһен. Тәүге һынауҙы һәйбәт үтте тиһәң дә була. Ҡалғаны үҙенән тора. – Ул тағы ла Зарифҡа ҡараны.  – Тәүге һынауҙы үтә алһа, малай кеше егеткә әйләнә, ҡустым күңел төбөңә һалып ҡуй быны.

– Онотмам, иптәш майор!

– Һәйбәт, ҡустым. – Майор барыһына ла хушлашыу ымы яһаны ла үҙен көткән төркөмгә табан атланы. Зариф иһә берсә ҡуҙғала башлаған машиналарға, берсә төрлө яҡҡа китер алдынан бер-береһенә ниҙер әйтергә ҡабалан­ған Самат ағаһы менән Илүзә апаһына, берсә уны көтөп, бер тирәгәрәк өйөлөшкән иптәштәренә ҡараны.

Тирә-яҡта йәйге кис тулыһынса үҙ хоҡуҡтарына ингәйне инде. Әммә ләкин уның ғүмере әле башлана ғына. Әлбиттә, дуҫлыҡты ла, кешеләр ихтирамын да матур ҡылыҡтары менән яуларға тейешлеген бер ҡасан да онотмаҫҡа тейеш.