+23 °С
Ясна
Бөтә яңылыҡтар
Психолог кәңәше
25 Ғинуар 2019, 15:07
Синыфташҡа ҡайғы килһә…
Һаумыһығыҙ, дуҫтарым! Ҙур байрамдар үтеп, яңы дәрт, көс менән белем алырға тырышаһығыҙмы? Каникулығыҙ нисек үтте? Айбарланып, ҡар борҡотоп, тауҙарҙан күңелегеҙ булғансы шыуҙығыҙмы? Ҡунаҡҡа йөрөнөгөҙмө? Яҡшы, һәйбәт, файҙалы ял булдымы? Тормош шулай гөрләп кенә алға барған мәлдә күңелһеҙ, эс бошорғос хәлдәр ҙә булып ала, килешәһегеҙме? Бына шундайҙарҙың береһен һеҙгә бәйән иткем килә. Был хәлдә үҙегеҙҙе нисек тотор инегеҙ? Кемде яҡлар, ә кемде туҡтатыр инегеҙ?
Яңыраҡ бер бик яҡшы, аҡыллы, әҙәпле генә уҡытыусы ҡыҙ менән һөйләшергә тура килде. Мәктәптәге ығы-зығы, балаларҙың хәҙерге заманда ни тиклем зиһенле булыуы, ата-әсәләрҙең ваҡыты етмәүе, ҡайһы бер уҡыусыларҙың үҙаңын үҫтермәй генә интернет селтәренә бәйләнеп китеүе – әле генә белем бирә башлаған белгесте борсоған ошо һәм башҡа һорауҙар тураһында һүҙ йөрөттөк. Бик йәнле генә аралашҡаныбыҙҙа, ҡапыл берәй хәл иҫенә төшөптөр, был үтә лә мөләйем ҡыҙҙың төҫө үҙгәреп китте. «Балалар ҙа шул тиклем ҡаты күңелле була икән, был – минең асыштарымдың иң тиҫкәреһе. Байрамдар алдынан бер ҡыҙҙың атаһы мәрхүм булып ҡуйҙы. Уның бер нисә көн мәктәпкә йөрөмәгәнен беҙ, уҡытыусылар, аңланыҡ. Синыфташтары араһында тап ошо хәл тураһында һөйләшеү үткәреү кәрәктер, тип уйлап та ҡараманым. Мәктәпкә килгән көндө дәрестәр ҙә бөтмәйенсә был ҡыҙ тағы ла юҡ булды. Телефон аша белештем – ҡайтҡан, өйҙә, тигән яуап килде әсәһенән. Дәрестәр бөтөүгә үҙемдең синыфыма барҙым – мин көн дә уларҙы ҡаршы алам һәм оҙатам. Өлгәштәре, тәртиптәре, һаулыҡтары, борсолоуҙары менән бүлешеп алырға ярата улар. Аҙаҡ мин теге ҡыҙҙың илап ҡайтып киткәнен белеп ҡалдым. Бер-ике малай, тупаҫлыҡ күрһәтеп, һинең атайың хәҙер шахтала эшләйме, атайһыҙ – иреклек инде, эйеме, тигәндәр. Шаҡ ҡатып торғанымды күргәс, тегеләр, үҙҙәренең ни ҡылғанын аңлапмылыр, минән ғәфү үтенде. Кисен ҙур юғалтыу кисергән ғаиләгә барҙым, балалар исеменән ғәфү үтендем, башҡаса бындай хәл ҡабатланмаҫ, тип әсә менән ҡыҙҙы тынысландырырға тырыштым. Ә шулай ҙа ни эшләргә тейеш инем һуң?» – тип ҡап-ҡара күҙҙәрен төбәне миңә йәш уҡытыусы.
Бәлки, малайҙарҙың ҡыҙҙы үпкәләткеһе лә килмәгәндер. Улар үҙҙәренең ғаиләһендә алған тәрбиәнән сығып, ошо рәүешле уның күңелен күтәрергә маташҡандыр. Мин малайҙарҙың ысын ниәтен әйтә алмайым. Шулай ҙа, уларҙың йөрәге туң, тупаҫтар, урынлы шаярта белмәгәс, бөтөнләй өндәшмәһен ине, тип ҡаты бәрелеп тә булмай. Күрәһең, был малайҙар ғына ла түгел, бәлки, улар йәшендәге балалар әле башҡаларҙың ҡайғыһын уртаҡлашырға өйрәнмәгән, өйрәтмәгәндәр. Тимәк, беҙ ҙә һеҙҙең менән бер ҡасан да гәзитебеҙ аша тап оло юғалтыу кисергән дуҫтарҙың, синыфташтарҙың, таныштарҙың еңел булмаған мәлдәрендә ҡайғыларын бүлешеү, уртаҡлашыу тураһында һөйләшмәгәнбеҙ?! Үҙеңде нисегерәк тоторға, ниндәйерәк һүҙҙәр әйтергә, ҡушылып иларғамы, әллә… Был турала һөйләшеүе еңел түгел, шулай бит? Үҙ тормошомда әллә күпме юғалтыуҙар үткәрһәм дә, тап һеҙҙең менән яҡын кешеңдең ҡайғылы мәлендә үҙ-үҙеңде тотоу тураһында һөйләшеүе миңә лә ауыр. Сөнки ҡапыл ҡулға алып уҡырлыҡ, үҙеңде ошолайыраҡ тотһаң, шундайыраҡ һүҙҙәр әйтһәң, яурынынан ҡаҡһаң – булды, дуҫыңдың ҡайғыһын уртаҡлаштың, тип һанай алаһың, тигән белешмә бер ҡайҙа ла юҡ. Булмаған да ул! Төрлө бала төрлөсә кисерә, күтәрә бындай юғалтыуҙы. Ә һеҙгә, синыфташтарына һәм дуҫтарына, ни эшләргә һуң? Иң мөһиме, дуҫыңдың эргәһендә булыу. Бәлки, бер һүҙ ҙә әйтергә кәрәкмәҫ, ә шым ғына янында ултырырһың; бәлки, илағанында ҡушылып иларһың; бәлки, иңгә иң терәп, фотоһүрәттәр ҡарарһың – әйтеп булмай. Тик үҙе һүҙ башламаһа, мәрхүм кеше тураһында һиңә лә өндәшмәҫкә кәрәк.
Ә синыфташтар араһында, әлбиттә, бала мәктәпкә килмәҫ элек үк һөйләшеү булырға тейеш. Тап изгелек, игелек, бер-береңә ярҙам итеү, аңлау тураһында. Сөнки, хөрмәтле һәм аҡыллы дуҫтарым минең, тап ҙур ҡайғы килгәндә кемдең кем икәнлеге беленә. Бер-беребеҙгә дуҫ, терәк һәм ышаныслы таяныс булайыҡ, йәме.
Бәлки, малайҙарҙың ҡыҙҙы үпкәләткеһе лә килмәгәндер. Улар үҙҙәренең ғаиләһендә алған тәрбиәнән сығып, ошо рәүешле уның күңелен күтәрергә маташҡандыр. Мин малайҙарҙың ысын ниәтен әйтә алмайым. Шулай ҙа, уларҙың йөрәге туң, тупаҫтар, урынлы шаярта белмәгәс, бөтөнләй өндәшмәһен ине, тип ҡаты бәрелеп тә булмай. Күрәһең, был малайҙар ғына ла түгел, бәлки, улар йәшендәге балалар әле башҡаларҙың ҡайғыһын уртаҡлашырға өйрәнмәгән, өйрәтмәгәндәр. Тимәк, беҙ ҙә һеҙҙең менән бер ҡасан да гәзитебеҙ аша тап оло юғалтыу кисергән дуҫтарҙың, синыфташтарҙың, таныштарҙың еңел булмаған мәлдәрендә ҡайғыларын бүлешеү, уртаҡлашыу тураһында һөйләшмәгәнбеҙ?! Үҙеңде нисегерәк тоторға, ниндәйерәк һүҙҙәр әйтергә, ҡушылып иларғамы, әллә… Был турала һөйләшеүе еңел түгел, шулай бит? Үҙ тормошомда әллә күпме юғалтыуҙар үткәрһәм дә, тап һеҙҙең менән яҡын кешеңдең ҡайғылы мәлендә үҙ-үҙеңде тотоу тураһында һөйләшеүе миңә лә ауыр. Сөнки ҡапыл ҡулға алып уҡырлыҡ, үҙеңде ошолайыраҡ тотһаң, шундайыраҡ һүҙҙәр әйтһәң, яурынынан ҡаҡһаң – булды, дуҫыңдың ҡайғыһын уртаҡлаштың, тип һанай алаһың, тигән белешмә бер ҡайҙа ла юҡ. Булмаған да ул! Төрлө бала төрлөсә кисерә, күтәрә бындай юғалтыуҙы. Ә һеҙгә, синыфташтарына һәм дуҫтарына, ни эшләргә һуң? Иң мөһиме, дуҫыңдың эргәһендә булыу. Бәлки, бер һүҙ ҙә әйтергә кәрәкмәҫ, ә шым ғына янында ултырырһың; бәлки, илағанында ҡушылып иларһың; бәлки, иңгә иң терәп, фотоһүрәттәр ҡарарһың – әйтеп булмай. Тик үҙе һүҙ башламаһа, мәрхүм кеше тураһында һиңә лә өндәшмәҫкә кәрәк.
Ә синыфташтар араһында, әлбиттә, бала мәктәпкә килмәҫ элек үк һөйләшеү булырға тейеш. Тап изгелек, игелек, бер-береңә ярҙам итеү, аңлау тураһында. Сөнки, хөрмәтле һәм аҡыллы дуҫтарым минең, тап ҙур ҡайғы килгәндә кемдең кем икәнлеге беленә. Бер-беребеҙгә дуҫ, терәк һәм ышаныслы таяныс булайыҡ, йәме.
Әлмира ИСХАҠОВА, психолог.
Читайте нас:
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Фильмдар
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
© 1930-2024 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов.
Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403.
Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.
Телефон
+7 347 273-36-64, +7 999 133-44-62.
Электрон почта
Адресы
450079, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, 8-й этаж