+12 °С
Болотло
Telegram
VK
OK
Бөтә яңылыҡтар
"Тарих яҙабыҙ"
13 Апрель 2018, 16:51
Тыуған ауылым Һаҡмар буйҙарында, шунда үтте минең бала саҡ
Борон башҡорттар кем менәндер танышһалар: «Ҡайһы ырыуҙанһың, ниндәй йылға һыуын һыулайһың?» – тип һорар булған. Бер ҙә юҡҡа түгел. Белеүебеҙсә, ата-бабаларыбыҙ йылға буйын төйәк итергә тырышҡан.
Борон башҡорттар кем менәндер танышһалар: «Ҡайһы ырыуҙанһың, ниндәй йылға һыуын һыулайһың?» – тип һорар булған. Бер ҙә юҡҡа түгел. Белеүебеҙсә, ата-бабаларыбыҙ йылға буйын төйәк итергә тырышҡан.
Минең тыуған ауылым Йәнтеш тә йырҙарҙа данланған йәмле Һаҡмар буйында урынлашҡан. Был йылға – Уралдың иң ҙур ҡушылдығы, оҙонлоғо – 760 километр. Ул беҙҙең Хәйбулла аша ағып, Һаҡмар Ырымбур биләмәһенә барып сыға. Һаҡмарға районыбыҙҙа Урман Йылайыры, Мәләүез, Кәрһе, Бирмәҫ, Ҡарамалы һәм башҡа йылғалар ҡушыла.
Әбйәлил, Баймаҡ, Йылайыр, Ырымбур өлкәһе аша аҡҡан йылғаның исеме нимә аңлата? Мине лә ҡыҙыҡһындырҙы был һорау. Йылға атамаһының килеп сығышы тураһында бер нисә вариант бар икән. Бына шуларҙың береһе, уны әсәйем ауылыбыҙҙың оло кешеһе, һуғыш ветераны Мөхәмәтғәле Иштәкбаевтан (хәҙер мәрхүм инде) яҙып алған: «Һаҡмар» һүҙе «һаҡ бар» тигәнде аңлата. Уйлап ҡараһаң, ул, ысынлап та, йылға буйында урынлашҡан ауылдарҙың тыныслығын һаҡлаған бит.
Мәктәптең тарих уҡытыусыһы, хәҙер хаҡлы ялдағы Рәсих Әхмәтов, «мар» һүҙе «ҙур йылға» тигәнде аңлата, тип белдерә. Уның һыуы һалҡын, «һыуыҡ йылға» булыуы ла мөмкин, тип өҫтәп ҡуя. «Һаҡ һуҡмаҡ»ҡа бәйләп аңлатыусылар ҙа осрай.
«Һарыҡ йылғаһы» тигән вариант та бар. Был аңлатыу ҙа юҡтан килеп сыҡмаған. Йыл-ғаның тирә-яғы яҡшы көтөүлек булып торһа, үҙендә малдарға һыу эсереүе уңайлы бит. Һаҡмар буйында элек көтөү-көтөү һарыҡтар бик күп булған.
Әле мин Өфөлә уҡып йөрөйөм. Тыуған ауылымды, йәмле Һаҡмарымды ныҡ һағынам.
Илхан АРЫҪЛАНОВ, VII синыф уҡыусыһы.
Өфө ҡалаһы, Рәми Ғарипов исемендәге 1-се республика башҡорт интернат-гимназияһы.
Читайте нас:
Редакция һайлауы
Матбуғат
17 Май , 10:58
Яҙыл да бүләк от!
Повестар
Ҡайын һуты
Бала тараҡандың мыйыҡ уйнатҡаны...
Ҡунаҡ малай
Конкурстар
«Ҡышҡы әкиәт»
«Ҡоштарға ашхана»
«Беҙ — Бала саҡ иленән»
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Алтынсылар “Йәншишмә”гә яҙылды
Нисек ҡыуанғанымды күрһәгеҙ!
Йөҙ һум аҡсаң булғансы, йөҙ дуҫың булһын
Хикәйәләр
Һунарсы терпе
“Смотрильщик”
Ауылымдың аҡ өйҙәре
Фильмдар
"Тыуған көн"
Елғыуар
Салауат Юлаев
Әкиәттәр
Ҡуян менән Төлкө
Тыңлауһыҙ төлкө балаһы
Суҡлыҡайҙың ҡурсаҡтары
Тестар
Кемдең дуҫы кем?
Географияны яҡшы беләһеңме?
Йыһанды беләһегеҙме?
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
Трамвайҙағы танышыу
Һиңә тиң түгел, тигәндәр...
Бергә була алманыҡ...