Гәрәбаш ауылы

«Гәрә» этнонимы ул боронғо башҡорт ҡәбиләһе менән бәйле. Ғалим Рим Янғужин «Башҡорт ырыу­ҙары» китабында: «Гәрә, гәрәле, башҡорт ҡәбиләһе. Ырыу составы: ил-гәрәй, урман-гәрә. Этник яҡтан монгол һәм Үҙәк Азия төрки ҡәбиләләренә (кирәиттәргә һәм ҡуңғраттарға) барып тоташа. «Гәрә» этнонимы ҡаҙаҡтарҙа, монголдарҙа, ҡырым татарҙарында, төркмәндәрҙә билдәле». Мәҫәлән, Кавказдың Эльбрус түбәһендә «гәрә» этнонимы менән бәйле «Гарабаш» боҙлоғо, Төркмәнстанда «гарабаш» атамалы эт нәҫеле, Венгрияла Гара ауылы барлығы билдәле. «Гәрә ҡәбиләһенең формалашыуына ҡыпсаҡтар йоғонто яһай. XII – XIII быуаттарҙа ҡәбилә Ағиҙел йылғаһының түбәнге ағымында урынлаша. XIV – XV быуаттың аҙағында ҡәбиләнең бер өлөшө Беүә һәм Тере Та­нып йылғалары араһына күсенә. Хәҙер улар йәшәгән ерҙәр Башҡортостандың Илеш, Краснокама, Ҡалтасы, Тәтешле һәм Яңауыл, Татарстандың Аҡтаныш райондарына ҡарай.

Тарихсы-ғалим Әнүәр Әсфәндийәров үҙенең «История возникновения сел и деревень Башкортостана» китабында, ауылдың беренсе ата-бабалары удмурттар булған, тип телгә ала: «Гәрәбаш – аҙ өйрәнелгән удмурт ауылдарының береһе». Шулай булыуға ҡарамаҫтан, ауыл халҡы күптән инде удмуртса бөтөнләй һөйләшә белмәй.

Гөлпәриҙә ҡалҡыу­лығының тарихы. Ауылда ХХ быуат башында Гөлфәриҙә исемле яңғыҙ ҡатын йәшәгән. Уның улы булған. Ирһеҙ йәшәгәс, бер үҙенә донъя көтөргә тура килә. Кәүҙәгә ҙур була ул. Шуға ла ауыр эштәрҙән дә ҡурҡмаған. Етеш тормош көтә. Ауыл халҡы был ҡатынға көнләшеп ҡарай, шунлыҡтан, йәнәһе, уға ен эйәләшкән, тип Гөлпәриҙә ҡушаматы тағалар. Был ваҡыт­та ваба (холера) сире тарала. Кешеләр күпләп ҡырыла. Наҙан халыҡ, сирҙе ен эйәләшкән ҡатын тарата, тип ҡотҡо һала. Бер көн һағалап тороп, Гөлфәриҙәне тоталар. Шунда уҡ ҡал­ҡыу урында тереләй ергә күмәләр.

Ауылда халыҡ телендә урамдарҙың атамалары ҡыҙыҡ. Шуларҙың береһе – Ыштанбалаҡ урамы. Уның оҙонлоғо 2 километр тирәһе булыр. Документ буйынса, Октябрь урамы тип атала. Оло урам ауыл уртаһында икегә саталанып китә. Ошо урынын халыҡ телендә Ыштанбалаҡ урамы тип йөрөтәләр. Икенсе сатының исеме – Урман урамы. Элек Йәштәр исеме менән йөрөтөлгән.

Нефтекама ҡалаһы, 6-сы мәктәп.