+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
Юбилейҙар
8 Март 2019, 20:49
Әҙибә байлығы
Билдәле шағирә Әлфиә ӘСӘҘУЛЛИНАға – 60 йәш «Шиғырҙарымды ике ҡыҙым һәм улым яҙышты, тиһәм, һис тә хата булмаҫ. Ваҡыт табып, яҙып ҡына өлгөр уларҙың мәрәкәләрен, шуҡлыҡтарын, тапҡыр һүҙҙәрен. Һорауҙары ла бик күп. Үҙемдең бала саҡ мажараларын да шиғри юлдарға һалдым», – тип яҙа билдәле шағирә Әлфиә Әсәҙуллина үҙенең «Ҡояшҡа таж кейҙерәм» тигән китабының баш һүҙендә.
Ысынлап та, йыйынтыҡтың биттәрен асып уҡый башлағас та автор менән бергә урманға, зоопаркка, көтөүгә, ырҙын табағына, томбойоҡло күлгә, икмәк бешереү цехына, болонға, һыу буйына сәйәхәт итәһең, төрлө мажараларға тарыйһың, фәһем алаһың, күңелеңә, зиһенеңә аҡыл туплайһың. Мәҫәлән, зоопаркта ниндәй генә януарҙар, хайуандар, ҡоштар, йәнлектәр менән танышмайһың. Шағирә кескәй уҡыусыларға улар хаҡында ҡыҙыҡлы итеп тасуирлап бирә. Тәбиғәттә бүреләр ни өсөн кәрәк, ниңә ата мышының мөгөҙө бар, ә инәһендә юҡ, ни сәбәпле һеләүһендәр табышын ағас башынан күҙләй, маймылдар ни өсөн бер урында тик тора алмай, арыҫлан менән юлбарыҫтар нимәһе менән айырыла, дөйәләр ниңә ике үркәсле, улар нисә көн буйына һыу эсмәй, ашамай сүллектән бара ала, шоңҡар менән бөркөттәрҙе һунар ҡоштары итер өсөн ҡулға өйрәтеп буламы – ошоноң кеүек бихисап һорауҙарға яуап табырға мөмкин шағирә Әлфиә Әсәҙуллинаның балалар өсөн яҙған шиғырҙарынан. Тауис ҡоштар, торналар, аҡҡоштар хаҡында ла һоҡланып уҡыйһың.
Әҙибә Әлфиә Әсәҙуллина үҙе генә балалар өсөн әҫәрҙәр ижад итеп ҡалмай, ә бына 37 йыл инде Зәйнәб Биишева исемендәге «Китап» нәшриәтендә бәләкәстәргә тәғәйенләнгән йыйынтыҡтарҙы уҡыусыларға еткереүҙә арымай-талмай эшләй. Хеҙмәт юлын тәүҙә корректор булып башлаһа, аҙаҡ танылған шағирә Динә Талхина менән бергә китаптарҙы мөхәррирләп сығарыу эшенә тотона. Әле иһә балалар әҙәбиәте редакцияһының бүлек мөдире. Шулай уҡ балалар әҙәбиәте секцияһы ағзаһы ла. Кескәйҙәр өсөн ижад иткән башлап яҙыусыларҙың ҡулъяҙмаларын тикшереүҙә ҡатнаша. Һәйбәт йыйынтыҡ авторҙарына хуплау һүҙҙәрен еткерә һәм китап итеп сығарыуҙа ярҙам итә. Шулай итеп, Әлфиә Әсәҙуллина республикабыҙҙа балалар әҙәбиәтен үҫтереүҙә туранан-тура ҡатнашып, ҙур хеҙмәт һала.
Һуңғы йылдарҙа балалар өсөн сыҡҡан китаптар матур, үҙенсәлекле итеп биҙәлеүе менән уҡыусыларҙы йәлеп итеп тора. Мәҫәлән, Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Зәйнәб Биишева менән Башҡортостандың халыҡ шағиры Мостай Кәримдең йыйынтыҡтары республикабыҙ Башлығы Шыршыһы байрамына килгән уҡыу алдынғыларына, талантлы балаларға бүләк итеп тапшырылды. Был баҫмалар Әлфиә Әсәҙуллина кеүек мөхәррирҙәрҙең ҙур тырышлығы менән йыл да донъя күрә. Әле яңыраҡ ҡына ла улар уҡыусыларҙы «Балалар әҙәбиәте антологияһы»ның III томы (төҙөүсеһе – Фәрзәнә Ғөбәйҙуллина) менән ҡыуандырҙы. Балалар өсөн нәшер ителгән китаптар Рәсәйҙә һәм сит илдәрҙә күргәҙмәләрҙә төрлө дипломдар ала, бүләктәргә лайыҡ булып тора.
Бәләкәйҙән хисле бала булып үҫкән, сәскәләр менән һөйләшеп йөрөгән Әлфиә Әсәҙуллина – бөгөн тиҫтәләгән моңло китаптар авторы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре, Ғәлимйән Ибраһимов исемендәге премия лауреаты тигән маҡтаулы исемдәргә лайыҡ булған. Балаларға һәм өлкәндәргә тәғәйенләнгән шиғырҙарында Тыуған илде, тыуған ерҙе һөйөү, тәбиғәтте яратыу, телде һаҡлау кеүек мөһим мәсьәләләрҙе яҡтырта, телһөйәрлек, илһөйәрлек, эшһөйәрлек тойғолары тәрбиәләй, халҡыбыҙҙы, милләтебеҙҙе борсоған хәлдәргә битараф булмаҫҡа саҡыра:
Эй, милләттәш, халҡың күҙенә һин
Ниндәй намыҫ менән бағаһың?
Фекер теүәл, телең ҡәҙерлеме,
Беләһеңме ерең баһаһын?
Шағирәнең ижады ихлас булған кеүек үк, үҙе лә шундай ябай, ярҙамсыл, изгелекле кеше. Уға мөрәжәғәт итеүселәр бер ваҡытта ла «юҡ» тигән һүҙҙе ишетмәҫ, ҡулынан, хәленән килгәнсе ярҙам итер.
Әйткәндәй, Әлфиә Әсәҙуллинаны күптәр шифалы ҡуллы әҙибә итеп тә таный. Ул халҡыбыҙҙың дауалау ысулдарын белә, ҡулының име бар, ауыртҡан ерҙәрҙе һылап-һыйпап, «һә» тигәнсе хәл индереп тә ебәрә, теге йәки был ер ауыртҡанда нимә эшләргә, ниндәй күнекмә яһарға, нимә ашарға йә эсергә – әллә күпме кәңәштәрен бирер. Һәр осраҡҡа ла дауаһы табылыр. Юҡҡа ғынамы ни уның ошо һәләтен белгән кешеләр заманында данлыҡлы дауалаусы булған Джуна мәктәбенә – Мәскәүгә уҡырға барырға кәңәш итмәгән.
Яҙыусының тормошон яҡындан белгең килһә, уның тыуған яғына бар, тиҙәр. Үткән йыл йәй беҙгә лә иптәшем Нияз, улыбыҙ Азамат менән Әлфиәнең тыуған яғында – Ауырғазы районының Үтәймулла ауылында йомош менән булырға тура килде. Шағирәнең тыуған йортонда ата-әсәһе, туғандары менән осрашып, күрешеп, һоҡланып ҡайттыҡ. 65 йыл бергә йәшәгән әсәһе Зөлфиә апай менән Нәжип ағай бөтә балаларында ла туғанлыҡ, татыулыҡ, берҙәмлек тойғоһо тәрбиәләгән. Шуға Әлфиәнең туғандары барыһы ла бер-береһе өсөн өҙөлөп тора.
Ата-әсәһенең тормошо балалары өсөн да йәшәү рәүешенә әйләнгән. Әлфиә Әсәҙуллина иптәше Динислам Кәримов менән татыу ғаиләләрендә Динара исемле ҡыҙ һәм Салауат исемле ул тәрбиәләп үҫтергән. Бөгөн улар икеһе лә юғары белем алған. Динара Башҡорт дәүләт университетының филология һәм журналистика факультетын ҡыҙыл дипломға, шулай уҡ Дәүләт идаралығының кесе академияһын уңышлы тамамлаған. Әле һөнәре буйынса ике урында эшләп йөрөй. Студент сағында уҡ бер нисә китап сығарып өлгөрҙө. Улы Салауат Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университетының тәбиғи география һәм биология факультетын тамамлаған. Әле уҡыуын шунда уҡ магистратурала дауам итә. Ә оло ҡыҙҙары Раушания тормошта – кейәүе менән ҡыҙ һәм ул үҫтерәләр, күпләп ҡош-ҡорт, мал аҫрап, донъя көтәләр.
Шөкөр, үҙе 60 йәшен билдәләгәндә лә Әлфиә Әсәҙуллина донъялағы иң ғәзиз кешеләре – әсәһе менән атаһы ҡосағына һыйына, атай-әсәй, тип тыуған йортона ҡайта ла. Бәхетле бала ла, үҙ балаларына ҡәҙерле әсәй ҙә, ейән-ейәнсәрҙәренә өҙөлөп торған өләсәй ҙә, туғандарына һәр саҡ ярҙамға ашыҡҡан апай, һеңле лә, иренә тоғро ҡатын да, ҡәйнәһенә уңған килен дә, дуҫтарына ихлас кәңәшсе лә, меңәрләгән уҡыусыларына яратҡан әҙибә лә ул Әлфиә Әсәҙуллина. Ошо байлығыңдан айырмаһын һине яҙмыш, ҡәләмдәш!
Зөһрә ҠОТЛОГИЛДИНА.
Байрам
Уҫал, һалҡын ҡыш үтте,
Көткән көләс март етте.
Әсәйҙәрҙең йөҙҙәре лә
Ҡояштай балҡып китте.
Көткән көләс март етте.
Әсәйҙәрҙең йөҙҙәре лә
Ҡояштай балҡып китте.
Аҡ ҡағыҙға сәскәләрҙең
Төшөрҙөм ал-ҡыҙылын.
Әсәйем шатланһын әле:
«Үҫкән, – тип, – минең ҡыҙым!»
Төшөрҙөм ал-ҡыҙылын.
Әсәйем шатланһын әле:
«Үҫкән, – тип, – минең ҡыҙым!»
Һигеҙенсе март көнөндә
Табын да әҙерләрмен.
Хуш-еҫ бөркөп бешеп сығыр
Ҡоймағым, бәлештәрем.
Табын да әҙерләрмен.
Хуш-еҫ бөркөп бешеп сығыр
Ҡоймағым, бәлештәрем.
Ут-күҙ
«Ут-күҙҙән
һаҡ булығыҙ!» – тип
Әйтә һәр саҡ өләсәй.
«Ут-күҙ
килеп сыҡмаһын», – тип
Киҫәтә гелән әсәй.
һаҡ булығыҙ!» – тип
Әйтә һәр саҡ өләсәй.
«Ут-күҙ
килеп сыҡмаһын», – тип
Киҫәтә гелән әсәй.
Нимә була һуң ул Ут-күҙ?
Һаҡ булырға һуң ниңә?
Ут-күҙ килһә, ҡасыр урын
Табылырмы икән өйҙә…
Һаҡ булырға һуң ниңә?
Ут-күҙ килһә, ҡасыр урын
Табылырмы икән өйҙә…
«Ут-күҙ менән уйнамағыҙ,
Уйындан сығыр уҫмаҡ», –
Олатай ҙа бөгөн тағы
Ҡойҙо өр-яңы йомаҡ.
Уйындан сығыр уҫмаҡ», –
Олатай ҙа бөгөн тағы
Ҡойҙо өр-яңы йомаҡ.
Тыйылған – ҡыҙыҡһындыра,
Эй, килә шуны белге.
Ут-күҙ менән уйнағандан
Сыҡмаҫ әле бәләһе.
Эй, килә шуны белге.
Ут-күҙ менән уйнағандан
Сыҡмаҫ әле бәләһе.
Тик ҡайҙа йәшәй икән ул,
Танышырға һуң нисек?
Түҙә алмай, шул турала
Һораным бөгөн кисен.
Танышырға һуң нисек?
Түҙә алмай, шул турала
Һораным бөгөн кисен.
– Уттың ялы-ҡойроғо юҡ,
Бер тоҡанһа – ҡотора.
Шуға уны «ситлегендә»
Бикле килеш тоторға
Бер тоҡанһа – ҡотора.
Шуға уны «ситлегендә»
Бикле килеш тоторға
Кәрәк, – тине өләсәйем,
Йәшергән ерҙән алып.
Күрһәтте миңә туп-тулы
Ҡумтаны – шырпы ҡабын.
Йәшергән ерҙән алып.
Күрһәтте миңә туп-тулы
Ҡумтаны – шырпы ҡабын.
– Ут-күҙ шырпыла йәшенгән,
Сығарырға ярамай.
Ут-ялҡынға әүерелһә,
Яндырасаҡ аямай, –
Сығарырға ярамай.
Ут-ялҡынға әүерелһә,
Яндырасаҡ аямай, –
Тип аңлатҡас өләсәйем,
Бешкәндәй булды ҡулым.
Ут-күҙ ни икәнен белдем –
Хәҙер бик һаҡ булырмын!
Бешкәндәй булды ҡулым.
Ут-күҙ ни икәнен белдем –
Хәҙер бик һаҡ булырмын!
Мин – ағай
Ниңә генә ҡустыларҙы
Алмағандарҙыр тәүҙә?!
Береһенә биш йәш тулды,
Икенсеһе – биләүҙә.
Алмағандарҙыр тәүҙә?!
Береһенә биш йәш тулды,
Икенсеһе – биләүҙә.
Кескәйерәк булһам, мин дә
Мыжып өлкән ағайға
Һалышыр ҙа йәшәр инем
Үҙемдең генә яйға.
Мыжып өлкән ағайға
Һалышыр ҙа йәшәр инем
Үҙемдең генә яйға.
Ағай булғас, йүгертәләр,
Береһенән-береһе мыжыҡ.
Уларға рәхәттер ҙә,
Миңә түгел шул ҡыҙыҡ.
Береһенән-береһе мыжыҡ.
Уларға рәхәттер ҙә,
Миңә түгел шул ҡыҙыҡ.
Минең менән уйна, тиеп,
Биш йәшлеге ҡаңғырта.
Сәңгелдәктәгеһе илап,
Бәүеттереп ҡул тота.
Биш йәшлеге ҡаңғырта.
Сәңгелдәктәгеһе илап,
Бәүеттереп ҡул тота.
Атайым ҡушҡан эштәр бар,
Әсәйем ҡушҡандар ҙа.
Нисек өлгөрәйем икән
Был мыжыҡ ҡустыларға?!
Әсәйем ҡушҡандар ҙа.
Нисек өлгөрәйем икән
Был мыжыҡ ҡустыларға?!
Астронавт булам…
География дәресендә
Уҡытыусы аңлата.
– Ер шарҙай түңәрәк булғас,
Ҡояш байый, таң ата.
Уҡытыусы аңлата.
– Ер шарҙай түңәрәк булғас,
Ҡояш байый, таң ата.
Бөтә планеталар ҡояш
Тирәһендә әйләнә.
Шуға беҙҙә булып тора
Көҙ, ҡыш, яҙ ҙа, йәйҙәр ҙә.
Тирәһендә әйләнә.
Шуға беҙҙә булып тора
Көҙ, ҡыш, яҙ ҙа, йәйҙәр ҙә.
Йондоҙҙар бик йыраҡ икән,
Ә ай беҙгә бик яҡын.
Шуның өсөн күренәлер
Ялтыр табаҡтай балҡып.
Ә ай беҙгә бик яҡын.
Шуның өсөн күренәлер
Ялтыр табаҡтай балҡып.
Аҙаҡ кәмергә керешә,
Кителгәндәй бер сите.
Төрлө хыялдарға сумып,
Күҙәтеп гелән күкте.
Кителгәндәй бер сите.
Төрлө хыялдарға сумып,
Күҙәтеп гелән күкте.
Тиҙерәк ҙур үҫкем килә,
Мәктәпте тамамлағым.
Күк-йыһандарҙы гиҙергә
Мин астронавт булырмын!
Мәктәпте тамамлағым.
Күк-йыһандарҙы гиҙергә
Мин астронавт булырмын!
Футбол
Футбол уйнап спортзалда,
Йәйгеһен туғайҙа ла –
Рәхәтләнеп туп тибәбеҙ,
Беҙ – ауыл малайҙары.
Йәйгеһен туғайҙа ла –
Рәхәтләнеп туп тибәбеҙ,
Беҙ – ауыл малайҙары.
Еңәбеҙ ҙә, еңеләбеҙ,
Уйын ҡыҙғандан-ҡыҙа.
Арымайбыҙ – аяҡтағы
Кейемдәр генә туҙа.
Уйын ҡыҙғандан-ҡыҙа.
Арымайбыҙ – аяҡтағы
Кейемдәр генә туҙа.
Олатайҙың ҡаталарын,
Калушын өләсәйҙең,
Кейеп уйнап, йыртып бөткәс,
Шып-шым ғына йәшерҙем.
Калушын өләсәйҙең,
Кейеп уйнап, йыртып бөткәс,
Шып-шым ғына йәшерҙем.
Мәктәпкә барғанда тибәм
Таш йә боҙ киҫәктәрен.
Мәктәптән ҡайтҡанда тибәм,
Тибешә иптәштәрем.
Таш йә боҙ киҫәктәрен.
Мәктәптән ҡайтҡанда тибәм,
Тибешә иптәштәрем.
Ботинкамдың башы ғына
Ауыҙ кеүек асыла.
Әллә ул да, минең кеүек,
Беләме икән асыға?
Ауыҙ кеүек асыла.
Әллә ул да, минең кеүек,
Беләме икән асыға?
Читайте нас:
Редакция һайлауы
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Фильмдар
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
© 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов.
Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403.
Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г. Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.
Телефон
+7 347 273-36-64, +7 999 133-44-62.
Электрон почта
Адресы
450079, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, 8-й этаж