+23 °С
Ясна
Бөтә яңылыҡтар
Күрше өлкәләрҙәге милләттәштәребеҙ
18 Июнь 2021, 13:03
Әгәр телем йәшәй икән, Йәшәйәсәк халҡым да!
Баш ҡалабыҙҙағы Рәми Ғарипов исемендәге 1-се республика башҡорт интернат-гимназияһы «Башҡорт теле – башҡорт иле» йәкшәмбе тарихи-мәҙәни мәктәбе» проектын тормошҡа ашыра.
Был проект үткән йылда Башҡортостандың дәүләт телдәрен һәм башҡа халыҡтар телдәрен үҫтереүгә йүнәлтелгән республика Башлығы гранты еңеүсеһе булғайны. Шул айҡанлы башҡорттар күп йәшәгән Рәсәй төбәктәрендә – Татарстан Республикаһында, Пермь крайында, Свердлов, Силәбе, Ырымбур өлкәләрендә, Ханты-Манси автономиялы округындағы Сорғот ҡалаһында йәкшәмбе мәктәптәре асылды.
– Гимназиябыҙ методик ярҙам күрһәтеү майҙансығы булараҡ сығыш яһай. Беҙ йәкшәмбе мәктәптәренә уҡытыусылар табып, һәр береһе менән әүҙем бәйләнеш булдырып, уларға дәрестәр уҙғарыу буйынса булышлыҡ итәбеҙ. Педагогтар һәр йәкшәмбе һайын үҙҙәрендә дәрестәр үткәрә, – ти директорҙың уҡытыу-тәрбиә эштәре буйынса урынбаҫары Азамат Зәкир улы Шәмсетдинов.
Әлеге проект буйынса «Башҡорт милләте күпләп йәшәгән төбәктәрҙә туған башҡорт телен уҡытыу үҙенсәлектәре» темаһына башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыларының төбәк-ара семинары ла ойошторолдо. Унда Рәсәйҙең төрлө тарафтарынан килеүсе педагогтар оҫталыҡ дәрестәрен ҡараны, «түңәрәк өҫтәл»дә әүҙем ҡатнашты. Әйткәндәй, Магнитогорск, Мәскәү ҡалалары, Пермь крайынан милләттәштәребеҙ онлайн бәйләнешкә инде.
Әйтергә кәрәк, башҡа төбәктәрҙән айырмалы рәүештә, беҙҙең республикала 14 туған тел өйрәнелә, башҡорт теле буйынса дәреслектәр федераль исемлеккә ингән. Республикала туған һәм дәүләт телдәрен һаҡлау, үҫтереү буйынса дәүләт программаһы эшләй. Телдәрҙе үҫтереүҙәге отошло проекттарға гранттар ҡаралған. Семинарҙың «түңәрәк өҫтәл»е ошо йүнәлештә алып барылған эштәр, конкурстар хаҡында мәғлүмәт биреүҙән башланды. Был турала дәүләт программаларын һәм төбәк-ара хеҙмәттәшлекте тормошҡа ашырыу бүлегенең әйҙәүсе белгесе Гөлсөм Байрамғол ҡыҙы Дилмөхәмәтова бәйән итте.
– Беҙҙең йәкшәмбе мәктәбендә 6 – 11 йәштәге уҡыусылар шөғөлләнә. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, уларҙың ата-әсәләре башҡортса һөйләшмәй. Олатай-өләсәйҙәре генә туған телде белә. Тап улар балаларҙы беҙгә алып килә лә инде. Беҙҙең маҡсат – һәр кемдең телгә ҡарата ҡыҙыҡһыныуын уятып ебәреү.
Дәрестәр дөйөм белем биреү мәктәбендәгенән айырылып тора, аҙнаһына бер тапҡыр үткәрелә. Ике сәғәт бүленгән. Ошо ваҡыт эсендә башҡорт теленең грамматикаһын да өйрәнәбеҙ, мәҙәниәт, тарих буйынса мәғлүмәттәр ҙә бирәбеҙ. Бер минутты юғалтмай, бөтә мөмкинлектәрҙе файҙаланабыҙ. Дәрестәрҙе уйындар менән бәйләп, күргәҙмәлек материалдары, техник саралар ҙа ҡулланып үткәрергә тырышабыҙ, – ти Силәбе өлкәһенең Ҡыҙыл районынан Гөлсөм Хитәбулла ҡыҙы Уйылданова.
Ханты-Манси автономиялы округының Сорғот ҡалаһындағы башҡорт тарихи-мәҙәни үҙәге етәксеһе Гөлсирә Әбдрәшитова элек-электән башҡорт балаларын төрлө сараларға йәлеп итә. Ул хәҙер проект буйынса асылған йәкшәмбе мәктәбендә дәрестәр алып бара.
– Беҙҙең йәкшәмбе мәктәбе ҡаланың 25-се мәктәбендә эшләй. Барлығы 6-нан алып 15 йәшкә тиклемге балалар йөрөй. Уҡыу көнө шәмбе көнөнә тәғәйенләнгән. Был көндө килә алмағандарҙы йәкшәмбе йыйып алабыҙ. Ике уҡытыусы белем бирәбеҙ, күберәк тарих, мәҙәниәт, сәнғәт, телгә һөйөү уятабыҙ. Беҙгә йөрөгән балалар һәр яҡлап та әүҙем, ҡурай, ҡумыҙҙа ла уйнай беләләр.
Ҡыҙҙар, малайҙарҙы төрлө сараларға йәлеп итеү эшен 2019 йылда уҡ башлап ебәргәйнек. Уҡытыусы миңә, «Ханты-Манси автономиялы округы башҡорттары ҡоролтайы» төбәк йәмәғәт ойошмаһының рәйес урынбаҫарына, Башҡортостандан делегаттар, артистар, яҙыусылар килһә, һәр ваҡыт туранан-тура мөрәжәғәт итә. Уларға ҡулымдан килгәнсә ярҙам итергә тырышам. Шул уҡ ваҡытта, мин һеҙгә булышлыҡ итәм, тик концерт йә спектакль башланыр алдынан ике сәғәт алда йырсығыҙ, ҡурайсығыҙ, ҡумыҙсығыҙмы – кемегеҙ килә, шул балаларға оҫталыҡ дәресе үткәрһен, тип шарт та ҡуя башланым. Ата-әсә унда балаһын килтерә һәм үҙе лә концертҡа ҡала. Бына ошолай оҫталыҡ дәрестәре башланып китте.
Ҡыҙҙар, малайҙар әүҙем, ниндәй сараға саҡырам, ихлас киләләр. Ҡайһы саҡ 100-ҙән артыҡ бала йыйылып китә. Семинарҙан йөрөп ҡайтҡас, йәкшәмбе мәктәбендә 25 уҡыусы ғына уҡымаҫ, белем алыусылар һаны 75-кә етер, тип өмөтләнәм, – ти Гөлсирә Камил ҡыҙы.
«Түңәрәк өҫтәл»дә филология фәндәре кандидаты, Максим Горький исемендәге Әҙәбиәт институтының өлкән уҡытыусыһы, башҡорт этно-мәҙәни клубының етәксеһе Ләйсән Йәҙгәр ҡыҙы Әхмәҙуллина онлайн бәйләнешкә инеп, башҡорт телен өйрәнеүҙә тәбиғи һәм яһалма мотивациялар, ә Магнитогорск ҡалаһынан Гөлгөнә Әбсәҙи ҡыҙы Ғәббәсова үҙҙәрендә эшләп килгән йәкшәмбе мәктәбе шарттарында балаларҙа илһөйәрлек тойғоларын тәрбиәләү хаҡында һөйләне.
Төбәк-ара семинар аҙағында оҫталыҡ дәрестәре күрһәткән гимназия уҡытыусыларына, күрше өлкәләрҙән ҡатнашыусы милләттәштәребеҙгә мәғариф министрлығының Рәхмәт хаттары тапшырылды.
Башҡортостанда ғына түгел, Рәсәй кимәлендә лә ошондай ҙур проекттың тормошҡа ашырылыуы маҡтауға лайыҡ. Телебеҙҙе, милләтебеҙҙе һаҡлауға йүнәлтелгән был эш дауамлы булыуын теләйек.
Гөлназ ШӘЙХЕТДИНОВА.
Өфө ҡалаһы.
Читайте нас:
Гәзитебеҙ - дуҫыбыҙ
Фильмдар
Күңелдәрҙең иләҫ-миләҫ сағы
© 1930-2024 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов.
Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403.
Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.
Телефон
+7 347 273-36-64, +7 999 133-44-62.
Электрон почта
Адресы
450079, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, 8-й этаж